(Por. Powstańcy Sejneńscy. Część I – Wspomnienia i relacje. Część II – Notki biograficzne. Praca zbiorowa pod red. Sławomira Rutkowskiego. Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Sejny 2020, wydanie II, s. 551.)
Andrzej Zimny (1895 – 1957), chorąży, uczestnik Powstania Sejneńskiego 1919 r. Ciężko ranny w czasie walk o Sejny, w rezultacie odniesionych ran, stracił nogę. W podziękowaniu Bogu za ocalenie życia, upamiętniając jednocześnie miejsce wydarzeń, rodzina postawiła drewniany krzyż dziękczynny (przy końcu obecnej ul. Zawadzkiego, przy ścieżce prowadzącej do gospodarstwa położonego po prawej stronie jezdni – w kierunku Marynowa). Przetrwał on na pewno do lat osiemdziesiątych XX wieku. Po II wojnie światowej ten inteligentny i wykształcony człowiek był komisarzem Sejn. Zajmował się też fotografowaniem. W 1952 r. zawarł związek małżeński z Bronisławą Bartnik (z domu Makowską), siostrą mojej babci Stefanii Tomkiewicz. Mieszkał w Sejnach przy ulicy Zawadzkiego (dzisiaj dom już nie istnieje). Miał też w naszej miejscowości rodzinę – brata, bratową i bratanicę, nauczycielkę krawiectwa. Andrzej Zimny zmarł bezpotomnie w Augustowie. Spoczywa na Starym Cmentarzu w Sejnach, naprzeciwko kaplicy, wraz z żoną i teściową.
Opracowała Małgorzata Tomkiewicz, na podstawie wspomnień kuzynów żony Powstańca, Mariana i Czesława Tomkiewiczów.
1W wydaniu II książki datą urodzin Andrzeja Zimnego był rok 1895, który został odczytany z nagrobka cmentarnego.
Andrzej Zimny był synem Franciszka, a dowiadujemy się tego z dostępnych w Internecie materiałów. Napisał w swoim Arkuszu Ewidencyjnym, iż urodził się 29 listopada 1892 r. w majątku Prondocin, w ziemi kieleckiej. Ukończył 6 klas gimnazjum. Od 1917 r. do września 1919 r. działał w POW pod pseudonimem „Żbik”, w randze podchorążego. W latach 1916-1917 był więziony przez Niemców przez 8 miesięcy. Dnia 24 grudnia 1918 r. kierował akcją rozbrajania żołnierzy niemieckich w Suwałkach. Walcząc w Powstaniu Sejneńskim został dwukrotnie ranny, w rękę i w nogę, w wyniku czego nogę stracił. Jego przełożonymi byli por. Ostrowski i por. Zawadzki. Arkusz Ewidencyjny Andrzej Zimny podpisał 20 kwietnia 1929 r. Jako miejsce swojego zamieszkania podał w Sejnach ul. Zawadzkiego1 36. We wspomnieniu, napisanym na odwrocie Arkusza, Andrzej Zimny pisze, iż od wybuchu wojny w 1914 r. pracował w biurach Suwalskiego Komitetu Obywatelskiego pod kierunkiem Walerego Romana, Adama Maślińskiego i Zygmunta Kadłubowskiego. Jednocześnie brał czynny udział w życiu społecznym organizując kółka kulturalno- oświatowe. Za tę działalność został internowany przez niemieckie władze okupacyjne i od 1916 r. do kwietnia 1917 r. przebywał w obozie koncentracyjnym w Płocicznie. W 1918 r. brał czynny udział w wysadzaniu mostów kolejowych na trasie Suwałki-Raczki. W dniu wigilijnym, 24 grudnia 1918 r., kierował w Suwałkach akcją rozbrajania Niemców. Sam przyznał, że nie była to udana akcja. Być może jej skutkiem był odnotowany w literaturze2 napad żołnierzy niemieckich na wiernych zgromadzonych w kościele parafialnym w Suwałkach. W dowodzonym przez niego oddziale znaleźli się: Jemielita, Sciałkowski, Rukat, Chełmiński3, Warsewicz, Szymaniuk i inni, których nazwisk w 1929 r. już nie pamiętał. W 1919 r. Andrzej Zimny pełnił funkcję szefa kancelarii wywiadowczej, którą prowadził we własnym mieszkaniu w Suwałkach, przy ul. Kościuszki 85. Bezpośrednim jego przełożonym, kierownikiem biura, był por. Dobrzyński (,,Świerszcz”). Do innych przełożonych zaliczył por. Adama Rudnickiego, dowódcę okręgu, por. Ostrowskiego, por. Wyszyńskiego, por. Zawadzkiego i por. Żubra. W Suwałkach uczestniczył w skupowaniu broni i amunicji oraz w przewożeniu jej do organizujących się oddziałów partyzanckich w Sumowie. W dniach 21-25-28 sierpnia Andrzej Zimny brał czynny udział w walkach pod Sejnami i w Sejnach. Został ranny w rękę i w nogę, w tym samym czasie ranny został także por. Rudnicki oraz por. Ostrowski. Do 11 listopada 1919 r. Andrzej Zimny pełnił bezinteresownie funkcję sekretarza Komendanta miasta. Z podwładnych przypomina sobie Stanisława Bogdanowicza, Feliksa Kalwejta, Helenę Januszkiewiczównę, Marię i Janinę Kasperowicz oraz Bronisławę Bartnikową.
Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka na podstawie informacji, zaczerpniętych z kopii Arkusza Ewidencyjnego, własnoręcznie napisanego i podpisanego przez Andrzeja Zimnego.
1W 1924 roku, w piątą rocznicę Powstania Sejneńskiego, jednogłośną uchwałą Rady Miasta przemianowano ulicę Wigierską na ulicę Wacława Zawadzkiego, upamiętniając w ten sposób jego bohaterską śmierć 25 sierpnia 1919 r., poniesioną na tej właśnie ulicy. Por. Stanisław Buchowski, Rada Miejska w Sejnach w okresie międzywojennym, s. 4. www.astn.pl/r2003/rada.htm
2Kalendarium czynu niepodległościowego o przynależność południowej Suwalszczyzny do Macierzy, lata 1918-1919, cz. I: Powstanie Sejneńskie, oprac. Jarosław Domosławski przy współpracy Jarosława Jurkiewicza, Wrocław-Sejny, 2014, s.36.
3Sekcyjni Jreneusz Rukat, lat 17 oraz Stefan Chełmiński, lat 19 zginęli 25 sierpnia 1919 r. w Sejnach, a 28 sierpnia zostali pochowani w zbiorowej mogile 11 poległych tego dnia Powstańców w Suwałkach, na cmentarzu przy ul. Bakałarzewskiej. Por. Wiesław Jan Wysocki, Powstanie Sejneńskie 1919, wydawcy: Fundacja Historia i Kultura, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1919, s. 46 i 47.
Zarejestrowany GRÓB WETERANA
Na podstawie art.3 ust. 11 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski (Dz. U. z 2018 r., poz. 2529) Prezes Instytutu Pamięci Narodowej poinformował, że mogiła Andrzeja Zimnego, pochowanego na Starym Cmentarzu Parafialnym w Sejnach, została wpisana do centralnej ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. Tabliczka z napisem GRÓB WETERANA WALK O WOLNOŚC I NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI oraz zaświadczenie z numerem ewidencyjnym mogiły zostały wręczone Rodzinie przez Przedstawiciela Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Białymstoku dnia 23 sierpnia 2022 r., w czasie uroczystości specjalnie w tym celu zorganizowanej przez Ośrodek Kultury w Sejnach oraz grupę przedstawicieli powstańczych rodzin w składzie: Halina i Jan Dzienisiewicz, Marta Dziemido, Irena Kasperowicz-Ruka, Bernard Kozakiewicz, Sławomir Rutkowski oraz Henryk Sylwista.
Według podpisanego przez Andrzeja Zimnego kwestionariusza ewidencyjnego, wypełnionego w 1929 roku, weteran urodził się 29 listopada 1892 roku. W rubryce adres znajduje się ulica Zawadzkiego 30 w Sejnach. Kwestionariusz znajduje się w zbiorach Centralnego Archiwum Wojskowego, w zbiorze poświęconym suwalskiej POW (I.394.1.114).
Dziękujemy za tą informację! Data urodzenia 1895 była ustalona na podstawie nagrobku weterana. Sprawdziliśmy Arkusz Ewidencyjny, i faktycznie widnieje w nim data 1892. W związku z tym zaktualizowaliśmy wpis na tej stronie, zmieniając datę na 1892. Jeszcze raz dziękujemy!