Wichert, Władysław (1863 – 1919)
(Por. Powstańcy Sejneńscy. Część I – Wspomnienia i relacje. Część II – Notki biograficzne. Praca zbiorowa pod red. Sławomira Rutkowskiego. Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Sejny 2020, wydanie II, s. 51.)
W Almanachu Sejneńskim nr 21), we wspomnieniach Ireny Staniewicz O Wichertach i Kajruksztisach, na stronie 417 oraz 421 czytamy, że Władysław Maurycy Wichert był najstarszym synem Tomasza i Barbary z domu Stemplewskiej, a urodził się 22 sierpnia 1863 r. w Radziuszkach. Ożenił się z Heleną Szypułkowską. Małżonkowie początkowo mieszkali w Częstochowie. Mieli dwie córki, Zofię i Janinę. Władysław Wichert działał w POW i był jednym z dowódców Powstania Sejneńskiego. Sławomir Lipski, syn Janiny z Wichertów, napisał (cytat ze strony 425): „Władysław Wichert (1863–1919) inż. architekt. Często zmieniał miejsce zamieszkania ze względu na charakter pracy. W domu przebywał rzadko, a jeśli był, to pracował nad wyrysami. Późno dowiedziałem się o jego działalności w POW i o udziale w Powstaniu Sejneńskim. W Krośnie widziałem fotografię jego z bratem Kazimierzem w mundurach legionowych. Nie zdążył podzielić się z rodziną informacjami o swojej działalności – zmarł nagle w listopadzie 1919 r.” Pochowany jest prawdopodobnie w Częstochowie.
Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka na podstawie wspomnień Ireny Staniewicz O Wichertach i Kajruksztisach.
1 Almanach Sejneński nr 2, Ośrodek ,,Pogranicze – sztuk, kultur, narodów ” w Sejnach, Sejny 2003, s. 415 – 447.
https://www.pogranicze.sejny.pl/artykuly/irena-staniewicz-o-wichertach-i-kajruksztisach/
Wichert Zygmunt Wacław (1899 – 1920) oraz Wichert Michał (1903 – 1947) – dwaj bracia
(Por. Powstańcy Sejneńscy. Część I – Wspomnienia i relacje. Część II – Notki biograficzne. Praca zbiorowa pod red. Sławomira Rutkowskiego. Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Sejny 2020, wydanie II, s. 51–52.)
Ze wspomnień Ireny Staniewicz O Wichertach i Kajruksztisach, opublikowanych w Almanachu Sejneńskim nr 2,1) dowiadujemy się, czytając zwłaszcza strony 427–434, że bracia Zygmunt i Michał byli wnukami Tomasza Wicherta i Barbary z domu Stemplewskiej, a bratankami Władysława Wicherta. Urodzeni w Radziuszkach, w latach 1914–1918 wraz z rodziną przebywali w Rosji. Po śmierci Ojca Zygmunta Daniela w 1917 r. (młodszego brata Władysława) obaj synowie Zygmunt Wacław i Michał, 18 i 14 letni gimnazjaliści, wstępują do 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Zygmunt wykazuje się w walkach niezwykłą dzielnością i ofiarnością. Po odzyskaniu niepodległości obaj bracia zostają skierowani do Szkoły Podchorążych, a w sierpniu 1919 r. przybywają do Sejn i uczestniczą, w mundurach 1 Pułku, w niezwykle ważnych dla przebiegu walk szarżach kawalerii powstańczej por. Antoniego Lipskiego. Obaj bracia biorą później udział w wojnie polsko–bolszewickiej 1920 r. Zygmunt Wacław Wichert walczy w randze podporucznika 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Ginie pod Beresteczkiem 28 czerwca 1920 r. Michał Wichert po zakończeniu wojny wraca do Radziuszek, już w stopniu wachmistrza, a ma wówczas 17 lat i odznaczenia (Krzyż Walecznych oraz Krzyż Dowbora). Żeni się z Jadwigą Nowosadko, zakłada rodzinę i zaczyna zajmować się gospodarstwem. Znawca i miłośnik koni, słynie z niezwykłej ułańskiej zręczności. W czasie niemieckiej okupacji aktywnie działa w AK. Po II wojnie światowej posiadłość Radziuszki zostaje przejęta na rzecz Skarbu Państwa, na mocy dekretu o reformie rolnej, a dwaj synowie Michała Wicherta, Zygmunt i Waldemar, wyjeżdżają do Kanady. Michał Wichert jest pochowany na Starym Cmentarzu w Sejnach. Jest tam także grób symboliczny Zygmunta Wacława Wicherta, poległego pod Beresteczkiem, odznaczonego pośmiertnie Medalem Niepodległości („Monitor Polski” nr 64/1932).
Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka na podstawie wspomnień Ireny Staniewicz O Wichertach i Kajruksztisach.
1 Almanach Sejneński nr 2, Ośrodek ,,Pogranicze – sztuk, kultur, narodów ” w Sejnach, Sejny 2003, s. 415 – 447 .
Na podstawie dodatkowych materiałów1 możemy dodać, iż Zygmunt Wichert urodził się w Radziuszkach 10 czerwca1899 r., a Michał Wichert 28 maja 1903 r., także w Radziuszkach. Obaj bracia byli odznaczeni Krzyżami Walecznych (Michał dwukrotnie). Zygmunt Wichert został także pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości (,,Monitor Polski” nr 64/1932).
1 Centralne Archiwum Wojskowe: https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanywyszukiwarka_kartoteka_personalno_odznaczeniowa/?strona=3&szufladka=KARA-KARN oraz LISTA ODZNACZONYCH KRZYŻEM I MEDALEM NIEPODLEGŁOŚCI https://niezwyciezeni1918-2018.pl/nie/form/74,Lista-odznaczonych-Krzyzem-Niepodleglosci.html
Zarejestrowany GRÓB WETERANA
Na podstawie art.3 ust. 11 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski (Dz. U. z 2018 r., poz. 2529) Prezes Instytutu Pamięci Narodowej poinformował, że mogiła Michała Wicherta, pochowanego na Starym Cmentarzu Parafialnym w Sejnach, została wpisana do centralnej ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. Tabliczka z napisem GRÓB WETERANA WALK O WOLNOŚC I NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI oraz zaświadczenie z numerem ewidencyjnym mogiły zostały wręczone Rodzinie przez Przedstawiciela Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Białymstoku dnia 23 sierpnia 2022 r., w czasie uroczystości specjalnie w tym celu zorganizowanej przez Ośrodek Kultury w Sejnach oraz grupę przedstawicieli powstańczych rodzin w składzie: Halina i Jan Dzienisiewicz, Marta Dziemido, Irena Kasperowicz-Ruka, Bernard Kozakiewicz, Sławomir Rutkowski oraz Henryk Sylwista.
21.11.2023 r.
Zygmunt Wichert na Liście strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920, Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa 1934, dostępnej pod adresem: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/39404/edition/56413/content, wymieniony jest pod numerem 42731. Był ułanem, w stopniu podporucznika, 1. pułku ułanów. Zginął w bitwie pod Beresteczkiem 30 lipca 1920 r. Beresteczko jest miejscowością na Ukrainie, położoną nad rzeką Styr, w obwodzie wołyńskim.