Heybowicz, Adam (1902 – 1984) i rodzina, zarejestrowany GRÓB WETERANA

Maria Heybowicz¹ urodziła się w majątku Janiszki, położonym w powiecie sejneńskim. Ojciec, Tadeusz Heybowicz (1833 – 1898), syn Aleksandra Heybowicza, zmarłego w 1879 r., aktywnie uczestniczył w przygotowaniach do Powstania Styczniowego. Parę lat temu do Muzeum Ziemi Sejneńskiej przekazano odnalezione przypadkowo dokumenty, które potwierdzają przechowywaną w rodzinie pamięć o tym, iż Janiszki  zaopatrywały w żywność wszystkich powstańców styczniowych powiatu sejneńskiego. Tadeusz Heybowicza był także ojcem Jadwigi (po mężu Dukalskiej, żyjącej w latach 1869–1958) oraz Władysława, którego syn, a wnuk Tadeusza, Adam Heybowicz (1902–1984), jako uczeń uciekł ze szkoły i wstąpił do Legionów. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Po jej zakończeniu służył Ojczyźnie jako zawodowy wojskowy. W 1937 r. został awansowany do stopnia kapitana. W latach 1937–1939 służył w 4 Dywizjonie Artylerii Konnej w Suwałkach na stanowisko dowódcy 2 baterii, którą dowodził podczas kampanii wrześniowej. Po inwazji rosyjskiej z 17 września 1939 r. przekroczył granicę litewską razem z około sześcioma tysiącami żołnierzy. Dalej przez Szwecję przedostał się do Wojska Polskiego we Francji. Po klęsce Francji został ewakuowany do Anglii. Udział w walkach drugiej wojny światowej zakończył w randze majora, a po demobilizacji w 1947 r. osiadł na stałe w Londynie. Podsumowaniem jego szlaku walk o wolność Polski na różnych wojennych frontach może być dziesięć otrzymanych medali i odznaczeń. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego wieku Adam Heybowicz  często odwiedzał nasz kraj, gdyż dopiero wówczas stały się możliwe przyjazdy do Ojczyzny Polaków, którzy walczyli z Niemcami na froncie zachodnim. W latach sześćdziesiątych ożenił się z Heleną Dziedzic, wdową po por. Jerzym Dziedzicu, poległym 13/14 września 1939 r. w bitwie pod Olszewem. Wielu mieszkańców Sejn wspomina Adama Heybowicza jako szarmanckiego oficera, człowieka bardzo wszystkim życzliwego, uroczego gawędziarza.  Zmarł w Londynie, ale życzył sobie, aby jego prochy pochowano na sejneńskim cmentarzu, tak bardzo był bowiem z Sejnami rodzinnie i uczuciowo związany.  

Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka i Krystyna Heybowicz-Gieros wraz z mężem Andrzejem Gierosem.

---

1 Powstańcy Sejneńscy. Część I –  Wspomnienia i relacje. Część II –  Notki biograficzne. Praca zbiorowa pod red. Sławomira Rutkowskiego. Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Sejny 2020, wydanie II, s. 24 – 25.

Na podstawie dodatkowych materiałów¹ dowiadujemy się, że Adam Heybowicz-Herburt urodził się 24 grudnia 1902 r. w Sejnach. Był synem Władysława i Antoniny, z domu Kondrackiej. W 1934 r. został odznaczony Krzyżem Niepodległości (,,Monitor Polski” nr 27/1934, Dział B, Legitymacja nr 20737).

¹ Centralne Archiwum Wojskowe: https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanywyszukiwarka_kartoteka_personalno_odznaczeniowa/?strona=3&szufladka=KARA-KARN oraz LISTA ODZNACZONYCH KRZYŻEM I MEDALEM NIEPODLEGŁOŚCI https://niezwyciezeni1918-2018.pl/nie/form/74,Lista-odznaczonych-Krzyzem-Niepodleglosci.html

Zarejestrowany GRÓB WETERANA
Na podstawie art.3 ust. 11 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski (Dz. U. z 2018 r., poz. 2529) Prezes Instytutu Pamięci Narodowej poinformował, że mogiła Marii Heybowicz, pochowanej na Starym Cmentarzu Parafialnym w Sejnach, została wpisana do centralnej ewidencji grobów  weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. Mogiła jej pochowanego obok bratanka, Adama Heybowicza została także zarejestrowana. Tabliczka z napisem GRÓB WETERANA WALK O WOLNOŚC I NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI oraz zaświadczenie z numerami ewidencyjnymi mogił zostały wręczone Rodzinie przez Przedstawiciela Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Białymstoku dnia 23 sierpnia 2022 r., w czasie uroczystości specjalnie w tym celu zorganizowanej przez Ośrodek Kultury w Sejnach oraz grupę przedstawicieli powstańczych rodzin w składzie: Halina i Jan Dzienisiewicz, Marta Dziemido, Irena Kasperowicz-Ruka, Bernard Kozakiewicz, Sławomir Rutkowski oraz Henryk  Sylwista.

13.04.2024 r.

Pod adresem https://jzi.org.pl/geneo/ znajdujemy kopie aktów chrztu (urodzeń), ślubów i zgonów członków rodziny Heybowiczów, z których dowiadujemy się wielu ciekawych informacji, dotyczących losów tej rodziny.

1. Kopia aktu ślubu nr 6/1866 Tadeusza Heybowicza, dziadka Adama Heybowicza, a ojca Marii Heybowicz i Jadwigi, po mężu Dukalskiej:

Parafia	Sejny
Rok	1866
Akt	6
Data ślubu	1866-02-11
Imiona młodego	Tadeusz
Nazwisko młodego	Hejbowicz
Miejscowość młodego (parafia)	Janiszki Folwark
Miejsce urodzenia młodego	Urdomin
Stan cywilny młodego	kawaler
Wiek młodego	33
Imiona młodej	Antonina
Nazwisko panieńskie młodej	Hellman
Miejscowość młodej (parafia)	Sejny
Miejsce urodzenia młodej	Pińczów (gub. radomska)
Stan cywilny młodej	panna
Wiek młodej	28
Imię ojca młodego	Aleksander
Imię matki młodego	Michalina
Nazwisko panieńskie matki młodego	Muczyńska
Imię ojca młodej	Józef
Imię matki młodej	Ludwika
Nazwisko panieńskie matki młodej	Laskowska
Świadkowie	Bronisław Hellman (28) urzędnik Dyrekcji Szczegółowej, z Suwałk; złożył podpis Franciszek Syrewicz (32) sekretarz wojenny naczelnika, z Sejn; złożył podpis
Młody uwagi	złożył podpis; ojciec dziedzic Folwarku Janiszki
Młoda uwagi	przy rodzicach; złożyła podpis; ojciec lekarz powiatu sejneńskiego
Inne uwagi	1 zapowiedź oraz ślub w kościele sejneńskim; dyspensa nr 234 od 2 zapowiedzi od Biskupa Diecezji augustowskiej z dn. 1866-02-11
Ślubu udzielał	ks. Cyprian Woronowicz
Akt podpisał	ks. Cyprian Woronowicz
Księga	UMZ 1866
Osoba indeksująca	Wioletta Ostrowska

2) Kopia aktu chrztu (urodzenia) nr 66/1867 Władysława Heybowicza, ojca Adama Heybowicza, a brata Mari Heybowicz i Jadwigi, po mężu Dukalskiej:

Parafia	Sejny
Rok	1867
Akt	66
Data Chrztu	1867-03-30
Miejscowość (parafia)	Sejny
Imiona	Władysław Michał Józef
Nazwisko	Hejbowicz
Płeć	Mężczyzna
Data urodzenia	1867-03-28
Imię ojca	Tadeusz
Nazwisko ojca	Hejbowicz
Wiek ojca	35
Imię matki	Antonina
Nazwisko matki	Helmann
Wiek matki	29
Chrzestni	Andrzej Weryko Teresa Weryko
Osoby zgłaszające/świadkowie/asysta	Jan Pawłowski (29) metra muzyki z Sejn; złożył podpis Jerzy Matukański (48) były wójt gminy Dumbel; złożył podpis
Ojciec	dzierżawca Folwarku Janiszki; złożył podpis
Akt podpisał	ks. Cyprian Woronowicz
Księga	Urodzenia 1864-1869
Osoba indeksująca	Wioletta Ostrowska

3) Kopia aktu urodzenia Jadwigi Heybowicz, po mężu Dukalskiej, ciotki Adama Heybowicza, działaczki Polskiej Macierzy Szkolnej, nauczycielki prowadzącej przed odzyskaniem niepodległości tajne nauczanie dzieci i młodzieży w języku polskim:

Parafia	Sejny
Rok	1869
Imiona	Jadwiga
Nazwisko	Hejbowicz
Płeć	Kobieta
Uwagi	dopisek w spisie: akt nr 220 w 1882
Księga	Urodzenia 1864-1869
Osoba indeksująca	Wioletta Ostrowska

4) Kopia aktu zgonu Józefa Dukalskiego, męża Jadwigi Dukalskiej:

Parafia	Sejny
Rok	1924, nr 33/1924
Data wpisu	1924-04-01
Miejscowość (parafia)	Kalwaria
Imiona	Józef
Nazwisko	Dukalski
Płeć	Mężczyzna
Data zgonu	1899-01-10
Wiek	43
Małżonek	Jadwiga z d. Hejbowicz
Imię ojca	Antoni
Nazwisko ojca	Dukalski
Imię matki	Olimpia
Nazwisko matki	Dukalska
Nazwisko rodowe matki	Paskal
Stan cywilny	żonaty
Osoby zgłaszające/świadkowie	Jadwiga Dukalska (55) żona zmarłego, emerytka z Sejn; złożyła podpis Józef Barszczewski (74) emeryt z Sejn; złożył podpis
Miejsce urodzenia	Pińczów (ziemia kielecka)
Uwagi	starszy pomocnik rewizora akcyzy Okręgu Sejneńskiego; pochowany w Sejnach; akt spisany na żądanie świadków w swoim kraju.
Akt podpisał	ks. A. Siwicki
Księga	Zgony 1920-1926
Osoba indeksująca	Wioletta Ostrowska

Pod adresem https://jzi.org.pl/geneo/ znajdujemy kopię aktu urodzenia nr 510/1801 Michaliny Muczyńskiej, pierwszej żony Aleksandra Heybowicza, prababci Adama Heybowicza:

Parafia	Sejny
Rok	1801
Akt	510
Data Chrztu	1801-10-03
Miejscowość (parafia)	Dziewieciszki
Imiona	Michalina Rozalia Tekla
Nazwisko	Muczyńska
Płeć	Kobieta
Data urodzenia	1801-10-01
Imię ojca	Michał
Nazwisko ojca	Muczyński
Imię matki	Teofila
Nazwisko matki	Łociewicz?
Chrzestni	Antoni Chlewiński, wielmożny Wilhelmina Gizewiuszowa, wielmożna
Osoby zgłaszające/świadkowie/asysta	Michał Szabuniewicz, wielmożny, łowczy Franciszka Olechnowiczowa, wielmożna Kazimierz Olechnowicz, wielmożny Wilhelmina Gizewiuszowa, wielmożna
Ojciec	szlachetny
Matka	szlachetna
Chrzcił	o. Michał Gutowski, zakrystian
Księga	Urodzenia 1798-1816
Osoba indeksująca	Zbigniew Mierzejewski

Pod adresem https://jzi.org.pl/geneo/ znajdujemy kopię aktu zgonu nr 8/1856 Michaliny Heybowicz, z domu Muczyńskiej, pierwszej żony Aleksandra Heybowicza, prababci Adama Heybowicza:

Parafia	Sejny
Rok	1856, nr 8
Data wpisu	1856-01-26
Miejscowość (parafia)	Janiszki Folwark
Imiona	Michalina
Nazwisko	Hejbowicz
Płeć	Kobieta
Data zgonu	1856-01-15
Wiek	55
Małżonek	Aleksander
Stan cywilny	zamężna
Osoby zgłaszające/świadkowie	Jan Krzywicki (25) ksiądz, wikariusz katedralny z Sejn; złożył podpis Michał Pawłowski (44) pisarz prywatny z Sejn; złożył podpis
Miejsce urodzenia	Dziewieciszki Folwark
Uwagi	z d. Muczyńska; żona dziedzica Dóbr Janiszki
Akt podpisał	ks. Bartłomiej Billewicz
Księga	UMZ 1856
Osoba indeksująca	Wioleta Ostrowska

29.09.2024 r.

Dążąc do utworzenia listy pochowanych na Starym Cmentarzu w Sejnach osób z rodziny Heybowiczów znajdujemy pod adresem https://jzi.org.pl/geneo/ kopię aktu ślubu w Parafii Bargłów Adama Heybowicza (1777 – 1852) i Róży Skotnickiej (1794 – 1825), aktu zgonu w tej parafii Róży Skotnickiej (1794 – 1825) oraz aktu zgonu w Parafii Sejneńskiej Adama Heybowicza (1777 – 1852), krewnych pochowanego na sejneńskim cmentarzu Adama Heybowicza, urodzonego w 1902 r., a zmarłego w 1984 r. :

Parafia	Bargłów
Rok	1818
Akt	39
Data ślubu	1818-12-21
Imiona młodego	Adam
Nazwisko młodego	Heybowicz
Miejscowość młodego (parafia)	Grabowo
Miejsce urodzenia młodego	(Janówka)
Wiek młodego	42
Imiona młodej	Róża
Nazwisko panieńskie młodej	Skotnicka
Miejscowość młodej (parafia)	Grabowo
Stan cywilny młodej	panna
Wiek młodej	24
Imię ojca młodego	Tadeusz
Imię matki młodego	Rozalia
Nazwisko panieńskie matki młodego	Kołakowska
Imię ojca młodej	Franciszek
Imię matki młodej	Elżbieta
Nazwisko panieńskie matki młodej	Warkoj
Świadkowie	wielmożny Wawrzyniec Wądołowski (51) pisarz aktowy powiatu biebrzańskiego z Grabowa, złożył podpis Adam Sieniecki (26) komornik Powiatu Biebrzańskiego, złożył podpis Franciszek Franke (31) chirurg Obwodu Augustowskiego z Augustowa, złożył podpis Jan Tymiński (27) strażnik pograniczny z Grabowa, złożył podpis
Młody uwagi	wielmożny, dziedzic dóbr Grabowo i Ginówka (Bargłów), syn porucznika wojsk pruskich i dziedzica dóbr Grabowo i Ginówka, złożył podpis
Młoda uwagi	wielmożna, córka Rotmistrza Powiatu Grodzieńskiego z Szereszewa (pow. prużański), złożyła podpis, wiek według aktu znania sporządzonego 1818-04-19 przez Urząd Pisarza Aktowego i 1818-04-24 zatwierdzonego przez Sąd Pokoju w Szczuczynie
Inne uwagi	zapowiedzi 1818-11-04, 1818-11-28; młodzi zeznali, iż spłodzili ze sobą dzieci przedślubne wpisane do ksiąg kościoła janowskiego: Józefina Katarzyna ur. 1816-11-24, Jadwiga Teresa ur. 1817-12-09
Akt podpisał	Stefan Karwowski, Urzędnik Stanu Cywilnego
Księga	Śluby 1818
Osoba indeksująca	Józefa Drozdowska
Osoba weryfikująca	Krzysztof Zięcina

Parafia	Bargłów
Rok	1825
Data wpisu	1825-04-10
Miejscowość (parafia)	Otłogi
Imiona	Róża
Nazwisko	Heybowicz
Płeć	Kobieta
Data zgonu	1825-04-07
Wiek	31
Małżonek	Adam
Imię ojca	Franciszek
Nazwisko ojca	Skotnicki
Imię matki	Teresa
Nazwisko matki	Skotnicka
Nazwisko rodowe matki	Warkoj
Stan cywilny	zamężna
Osoby zgłaszające/świadkowie	Adam Heybowicz, wielmożny, ojciec zmarłej, dziedzic Grabowa i Giniówki z Otłogów, złożył podpis Wojciech Kujawski, szlachetnie urodzony, nauczyciel z Otłogów, złożył podpis
Uwagi	zm. w domu pod nr 1; rodzice zam. w Rosji
Akt podpisał	Stefan Karwowski, urzędnik stanu cywilnego
Księga	Zgony 1825
Osoba indeksująca	Agnieszka Kuczkowska
Osoba weryfikująca	Krzysztof Zięcina

Parafia	Sejny
Rok	1852
Data wpisu	1852-09-21
Miejscowość (parafia)	Janiszki
Imiona	Adam
Nazwisko	Hejbowicz
Płeć	Mężczyzna
Data zgonu	1852-09-19
Wiek	78
Stan cywilny	wdowiec
Osoby zgłaszające/świadkowie	Kazimierz Smoleński (33) ksiądz, wikariusz katedralny, z Sejn; złożył podpis Feliks Ławcewicz (30) kontroler kasy powiatowej, z Sejn; złożył podpis
Miejsce urodzenia	Grabowo
Uwagi	dziedzic Dóbr Grabowo
Akt podpisał	ks. Bartłomiej Billewicz
Księga	UMZ 1852
Osoba indeksująca	Wioletta Ostrowska

Na podstawie kopii aktów metrykalnych, dostępnych pod adresem https://jzi.org.pl/geneo/ dowiadujemy się, iż w małżeństwie Adama Heybowicza i Róży Skotnickiej urodziło się w Grabowie lub Otłogach, Parafia Bargłów lub Janówka, ośmioro dzieci: w 1816 r. Józefa Katarzyna, w 1817 r. Jadwiga Teresa, w 1819 r. Eleonora Anna, która zmarła w Grabowie w 1920 r., w 1821 r. Miron Henryk, w 1822 r. Mikołaj Ambroży, w 1824 r. Ludwika Eufrozyna, która zmarła w 1825 r. w Otłogach oraz 7 kwietnia 1825 r. Bronisław Dionizy. Róża Heybowicz, z domu Skotnicka, zmarła w Otłogach w wieku 31 lat 7 kwietnia 1825 r.

1.10.2024 r.

Wróćmy do Tadeusza Heybowicza, ojca Marii Heybowicz i Władysława, ojca urodzonego w1902 Adama Heybowicza.

Tadeusz Heybowicz miał brata Konstantego oraz trzy siostry: Teresę, Józefę i Marię. Teresa była pierwszą, a Józefa drugą żoną Andrzeja Weryho (vel Werygo, Weryko, Weryka, Werega), augustowskiego lekarza. Pod adresem https://jzi.org.pl/geneo/ znajdujemy odpowiednie akty zgonu i ślubu, które to potwierdzają:

Parafia	Augustów
Rok	1882, nr 43
Data wpisu	1882-02-21
Miejscowość (parafia)	Augustów
Imiona	Teresa
Nazwisko	Weryka
Płeć	Kobieta
Data zgonu	1882-02-19
Wiek	44
Małżonek	Andrzej Weryka, lekarz powiatu augustowskiego
Imię ojca	Aleksander
Nazwisko ojca	Heybowicz
Imię matki	Michalina
Nazwisko matki	Heybowicz
Nazwisko rodowe matki	Muczyńska
Stan cywilny	zamężna
Osoby zgłaszające/świadkowie	Teofil Chełmiński (60) gospodarz z Augustowa, złożył podpis Piotr Dyczewski (66) gospodarz z Augustowa, złożył podpis
Miejsce urodzenia	Urdomin (Urdomin)
Akt podpisał	ks. Antoni Dauksza, proboszcz
Księga	Zgony 1875-1882
Osoba indeksująca	Bartosz Choroszewski
Osoba weryfikująca	Krzysztof Zięcina

Parafia	Augustów
Rok	1883
Akt	48
Data ślubu	1883-10-09
Imiona młodego	Andrzej
Nazwisko młodego	Weryka
Miejscowość młodego (parafia)	Augustów
Miejsce urodzenia młodego	Wilno
Stan cywilny młodego	wdowiec
Wiek młodego	54
Imiona młodej	Leokadia Jόzefa Waleria
Nazwisko panieńskie młodej	Hejbowicz
Miejscowość młodej (parafia)	Augustów
Miejsce urodzenia młodej	Nekryny? (pow. kalawaryjski)
Stan cywilny młodej	panna
Wiek młodej	40
Imię ojca młodego	Paweł
Imię matki młodego	Heleny
Nazwisko panieńskie matki młodego	Bartoszewicz
Imię ojca młodej	Aleksander
Imię matki młodej	Michaliny
Nazwisko panieńskie matki młodej	Muczyńska
Świadkowie	Michał Skorupko (53) notariusz Powiatu Augustowskiego z Augustowa, złożył podpis po rosyjsku Adolf Moukiewicz (61) skarbnik Augustowskiej Izby Skarobowej z Augustowa, złożył podpis po rosyjski
Młody uwagi	lekarz powiatu augustowskiego, radca kolegialny?; oryginał pozwolenia na ślub od Suwalskiego Kierownictwa Lekarskiego? z 1883-09-23 nr 465, złożył podpis po rosyjsku
Młoda uwagi	córka szlachcica?, obywateli ziemskich
Inne uwagi	zapowiedzi: 1883-09-13, zwolnienie z 2. zapowiedzi od biskupa sejneńskiego z dn. 1883-09-27 nr 1000?
Ślubu udzielał	ks. Henryk Tyszka, wikary
Akt podpisał	ks. Antoni Dauksza, proboszcz
Księga	Śluby 1882-1890
Osoba indeksująca	Bartosz Choroszewski
Osoba weryfikująca	Alicja Felkner

Parafia	Augustów
Rok	1900, nr 85
Data wpisu	1900-05-09
Miejscowość (parafia)	Augustów
Imiona	Andrzej
Nazwisko	Werega
Płeć	Mężczyzna
Data zgonu	1900-05-06
Wiek	71
Małżonek	Józefa z domu Hejbowicz
Imię ojca	Paweł
Nazwisko ojca	Werega
Imię matki	Helena
Nazwisko matki	Bartoszewicz
Stan cywilny	żonaty
Osoby zgłaszające/świadkowie	Piotr Aleksandrowicz (33) służący kościelny z miasta Augustów Kazimierz Ardziejewski (29) służący kościelny z miasta Augustów
Miejsce urodzenia	Wilno
Uwagi	były lekarz powiatowy w Augustowie
Akt podpisał	ks. Wincenty Nowicki
Księga	Zgony 1894-1900
Osoba indeksująca	Anna Croizet
Osoba weryfikująca	Krzysztof Bobran