Wojna polsko-bolszewicka z lat 1919-1920 głównie we wrześniu 1920 r. przyniosła na terenie Ziemi Sejneńskiej liczne ludzkie ofiary. Toczyły się tu bowiem w tym czasie walki, składające się na operację wojskową, nazywaną powszechnie Bitwą Niemeńską. Oddając cześć wszystkim naszym Rodakom, poległym w obronie wolności, niepodległości i granic Polski, przypominamy z imienia i nazwiska tych, o których wiemy, w jakiej jednostce wojskowej służyli, kiedy i w której miejscowości Ziemi Sejneńskiej zginęli. Podstawowe informacje, dotyczące poległego 22 września 1920 r. w Gibach plutonowy 5. pułku piechoty Legionów*, śp. Szymański Jan, znajdują się pod następującymi internetowymi adresami:
1. Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920, Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa 1934. Lista poległych: nr 39440. plut. Szymański Jan. https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/39404/edition/56413/content
2. Kazimierz Bąbiński: Zarys historji wojennej 5-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920. Lista poległych: nr 994. plut. Szymański Jan. https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/31554/edition/48812/content
3. Czy śp. Jan Szymański, który poległ w Gibach 22 września 1922 r. został odznaczony Krzyżem Niepodległości (por. Monitor Polski nr 177/1938, Dział B. śp., Szymański Jan, przed Szymańskim Józefem, bez numerów, alfabetycznie) https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanywyszukiwarka_kartoteka_personalno_odznaczeniowa/?szufladka=SZYM-SZYM#wynik) czy też innym odznaczeniem, kryjącym się pod numerem dokumentu 474?
Odpowiedź na zadane pytanie wymaga dotarcia do wielu dokumentów, których, z uwagi na odnotowanych w CAW aż 11 odznaczonych Janów Szymańskich, jest bardzo dużo: https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanywyszukiwarka_bazy_personalne/?kategoria_bazy_osobowej=1&imie=Jan&nazwisko=Szyma%C5%84ski&miejsce_urodzenia=&imie_ojca=&sygnatury=&sort=kategoria_bazy_osobowej&sort_type=%2B#wynik
4. Czy Jan Szymański, poległy 22 września 1920 r. w Gibach, był Legionistą? Odpowiedź na to pytanie wymaga dotarcia do następujących dokumentów: Lista legionistów: https://zolnierze-niepodleglosci.pl/%C5%BCo%C5%82nierz/227566/ Jan Szymański ur. w 1892, przyn. Chełm, zam. Chełm. Murarz. Książeczka wojskowa nr 11903. W LP od 2 VIII 1915. Przydzielony do 2. komp. I baonu 5. pp I Brygady. Ranny 4 VII 1916 pod Kostiuchnówką, następnie superabitrowany w Krakowie (11 I – 8 II 1917) i uznany za zdolnego do służby bez broni. Decyzja została zatwierdzona 16 IV 1917. 29 IV 1917 był wymieniony w spisie podoficerów i żołnierzy 5. pp LP dla Komendy LP. Był wówczas przydzielony do 2.komp.I baonu.
5. Czy Jan Szymański, poległy 22 września 1920 r. w Gibach, był raczej Halerczykiem, a nie Legionistą? Odpowiedź na to pytanie wymaga dotarcia do odpowiednich dokumentów. Lista Hallerczyków: 1)https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanydetale_wyszukiwarka_bazy_personalne/1466849/ Jan Szymański ur. 22.09.1895 r. Nr dokumentów I.123.9.4. 2) https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanydetale_wyszukiwarka_bazy_personalne/1471131/ Jan Szymański ur. 13.08.1895 r. Nr dokumentów I.123.9.13.
*5. pułk piechoty Legionów (5ppLeg.) wchodził w skład I Brygady Piechoty 1 Dywizji Piechoty Legionów, a 1 Dywizja Piechoty Legionów wraz z 1 Dywizją Litewsko-Białoruską, 2 Brygadą Jazdy i 4 Brygadą Jazdy tworzyły Grupę Manewrową (nazywaną także Uderzeniową lub Północną). Przy końcu sierpnia 1920 r. grupa ta została wydzielona z 2 Armii gen. Edwarda Śmigłego-Rydza. To jednostki wojskowe tworzące Grupę Manewrową walczyły na Sejneńskiej Ziemi we wrześniu 1920 r.
Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka na podstawie cytowanych zasobów internetowych.