Wowak, Antoni (1899 – 1944), zamordowany przez Niemców

Antoni Wowak1 „Piotr”, ur. 29 XII 1899 w Bierżałowcach w gminie Berżniki, syn Józefa i Antoniny z Sawukinasów. Ukończył trzy klasy szkoły miejskiej w Sejnach. W czasie okupacji niemieckiej przez dwa lata uczył dzieci w Berżałowcach. 3 I 1919 roku złożył przysięgę na ręce Dominika Miszkiela i został członkiem komendy lokalnej POW „Wigrańce” Nr 5. Po wybuchu powstania sejneńskiego brał udział w rozbrojeniu posterunków litewskich w Gibach i Berżnikach, a później walkach o Sejny. Jak wspominał „W czasie napadu naszego na posterunek w Berżnikach, sam jedne z oddziału zostałem wysłany z bronią na wywiad do Berżnik, żeby powiadomić swój oddział, czy Litwini spodziewają się naszego napadu. O czem miałem zawiadomić wybuchem granaty, w razie gdyby mnie złapali czy też nie, o czem z powrotem osobiście powiadomiłem”. Po zajęciu Sejn przez oddziały polskiego, 10 IX 1919 roku wstąpił jako ochotnik do 41 Suwalskiego Pułku Piechoty i wraz z nim od kwietnia 1920 roku brał udział w walkach na froncie polsko-bolszewickim oraz walkach polsko-litewskich o Suwalszczyznę we wrześniu 1920 roku. 29 XI 1921 został zdemobilizowany. Mieszkał w Berżałowcach utrzymując się z uprawy roli. Należał do Związku Peowiaków. Był członkiem rady gminy oraz Zarządu Kasy Stefczyka. W 1922 roku zorganizował koło Związku Młodej Wsi „Siew”, w którym działał do wybuchu II wojny światowej. W czasie II wojny światowej pełnił funkcję szefa organizacyjnego oraz szef wywiadu placówki Berżniki AK (zbudował siatkę złożoną z kilkunastu osób). Zdekonspirowany ukrywał się. 11 II 1944 roku, na skutek donosu Franciszka Wysockiego „Mewa”, został aresztowany przez gestapo w domu Michała Walczaka ps. „Stary” w Krejwiańcach. Przy zatrzymaniu znaleziono przy nim pistolet. Przeszedł okrutne śledztwo, w trakcie którego przyznał się do ukrywania w swoim gospodarstwie dwóch karabinów, jednak nie zdradził żadnych nazwisk. Został powieszony wraz z czterema innymi członkami konspiracji w Podnowince 30 IV 1944 roku (?). Był żonaty, miał troje dzieci. Był odznaczony Krzyżem POW. W 1938 roku jego wniosek o odznaczenie Medalem Niepodległości został odrzucony.

Opracował Krzysztof Skłodowski.

1 Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki”, Facebook, (20+) GRH Garnizon Suwałki | Facebook, [dostęp: 21.07.2021 r.].

Na Starym Cmentarzu w Sejnach pochowany jest Józef Wowak, żyjący w latach 1919 – 1980 (informacja pochodząca z napisów odczytanych z cmentarnego nagrobka). Czy był synem Antoniego Wowaka?  Prosimy o pomoc w odpowiedzi na to pytanie.

24.11.2023 r.

Bardzo dziękujemy za wyjaśnienie, iż pochowany na sejneńskim Starym Cmentarzu Józef Wowak był młodszym o dwadzieścia lat bratem, a nie synem zamordowanego przez Niemców Antoniego Wowaka.

16.05.2024 r.

Po prawej stronie przy wejściu do Kościoła Parafialnego w Berżnikach znajduje się tablica poświęcona pamięci zamordowanego Antoniego Wowaka i jego współtowarzyszy:

Dodaj do zakładek Link.

6 odpowiedzi na „Wowak, Antoni (1899 – 1944), zamordowany przez Niemców

  1. Witam,
    Pisze do Państwa z upoważnienia córki Antoniego Wowaka – Heleny Wowak-Pilawskiej.

    Informacja, którą podaję jest uzupełnieniem pochodzenia Józefa Wowaka, żyjącego w latach 1919-1980. Józef Wowak był synem Józefa i Antoniny Sawukinasów, rodzonym bratem Antoniego Wowaka a nie synem, jak podaje informacja na stronie internetowej: powstańc-sejnenscy.pl. Oboje urodzeni byli w Bierżałowcach.
    Obecnie jeszcze żyjące dzieci Antoniego Wowaka to:
    syn Franciszek Antoni Wowak ur.w 1924 roku-mieszka w Bierżałowcach oraz córka Helena Wowak – Pilawska – mieszka w Augustowie

    Z poważaniem
    Zofia Jakubowska- kuzynka
    PS.
    Bardzo proszę o korektę i wiadomość.

    • Irena Kasperowicz-Ruka komentarz:

      Bardzo dziękujemy za wyjaśnienie, iż pochowany na sejneńskim Starym Cmentarzu Józef Wowak był młodszym o dwadzieścia lat bratem, a nie synem zamordowanego przez Niemców Antoniego Wowaka.

  2. Korekta/uzupełnienie/ napisana przez kuzynkę rodziny Wowak- zofia Jakubowską komentarz:

    Do Pani Kasperowicz-Ruka,

    Dziękuję bardzo za dokonanie korekty w życiorysie Antoniego Wowaka.
    Tym razem proszę o usunięcie błędu( komputerowego- zmiany czcionki w nazwisku , z W na N) w moim komentarzu z dnia 23 listopada, 2023.
    Rezultatem tej pomyłki , nazwisko Wowak zostało pomyłkowo zmnienione na Nowak.
    Gdyby to jednak nie było możliwe,bardzo proszę o usunięcie ze strony internetowej mojego komentarza z listopada 2023

    serdecznie dziękuję
    zofia Jakubowską

    • Irena Kasperowicz-Ruka komentarz:

      Szanowna Pani,
      Z Pani upoważnieniem dokonałam korekty zapisu zmieniając literę N na W. Bardzo dziękuję za zaufanie i serdecznie pozdrawiam, Irena Kasperowicz-Ruka

      • Korekta/uzupełnienie/ napisana przez kuzynkę rodziny Wowak- zofia Jakubowską komentarz:

        Szanowna Pani Kasperowicz,
        Dziękuję serdecznie za wniesienie poprawki.

        Pozdrawiam serdecznie
        Zofia Jakubowską

  3. Zdzisław Wowak komentarz:

    Witam, Antoni Wowak miał czwórkę dzieci, dwoje dzieci zm. Dwoje żyją: syn Franciszek i córka Helena. Syn Franciszek mieszka w Berżałowcach.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *