Antoni Wowak1 „Piotr”, ur. 29 XII 1899 w Bierżałowcach w gminie Berżniki, syn Józefa i Antoniny z Sawukinasów. Ukończył trzy klasy szkoły miejskiej w Sejnach. W czasie okupacji niemieckiej przez dwa lata uczył dzieci w Berżałowcach. 3 I 1919 roku złożył przysięgę na ręce Dominika Miszkiela i został członkiem komendy lokalnej POW „Wigrańce” Nr 5. Po wybuchu powstania sejneńskiego brał udział w rozbrojeniu posterunków litewskich w Gibach i Berżnikach, a później walkach o Sejny. Jak wspominał „W czasie napadu naszego na posterunek w Berżnikach, sam jedne z oddziału zostałem wysłany z bronią na wywiad do Berżnik, żeby powiadomić swój oddział, czy Litwini spodziewają się naszego napadu. O czem miałem zawiadomić wybuchem granaty, w razie gdyby mnie złapali czy też nie, o czem z powrotem osobiście powiadomiłem”. Po zajęciu Sejn przez oddziały polskiego, 10 IX 1919 roku wstąpił jako ochotnik do 41 Suwalskiego Pułku Piechoty i wraz z nim od kwietnia 1920 roku brał udział w walkach na froncie polsko-bolszewickim oraz walkach polsko-litewskich o Suwalszczyznę we wrześniu 1920 roku. 29 XI 1921 został zdemobilizowany. Mieszkał w Berżałowcach utrzymując się z uprawy roli. Należał do Związku Peowiaków. Był członkiem rady gminy oraz Zarządu Kasy Stefczyka. W 1922 roku zorganizował koło Związku Młodej Wsi „Siew”, w którym działał do wybuchu II wojny światowej. W czasie II wojny światowej pełnił funkcję szefa organizacyjnego oraz szef wywiadu placówki Berżniki AK (zbudował siatkę złożoną z kilkunastu osób). Zdekonspirowany ukrywał się. 11 II 1944 roku, na skutek donosu Franciszka Wysockiego „Mewa”, został aresztowany przez gestapo w domu Michała Walczaka ps. „Stary” w Krejwiańcach. Przy zatrzymaniu znaleziono przy nim pistolet. Przeszedł okrutne śledztwo, w trakcie którego przyznał się do ukrywania w swoim gospodarstwie dwóch karabinów, jednak nie zdradził żadnych nazwisk. Został powieszony wraz z czterema innymi członkami konspiracji w Podnowince 30 IV 1944 roku (?). Był żonaty, miał troje dzieci. Był odznaczony Krzyżem POW. W 1938 roku jego wniosek o odznaczenie Medalem Niepodległości został odrzucony.
Opracował Krzysztof Skłodowski.
1 Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki”, Facebook, (20+) GRH Garnizon Suwałki | Facebook, [dostęp: 21.07.2021 r.].
Na Starym Cmentarzu w Sejnach pochowany jest Józef Wowak, żyjący w latach 1919 – 1980 (informacja pochodząca z napisów odczytanych z cmentarnego nagrobka). Czy był synem Antoniego Wowaka? Prosimy o pomoc w odpowiedzi na to pytanie.
24.11.2023 r.
Bardzo dziękujemy za wyjaśnienie, iż pochowany na sejneńskim Starym Cmentarzu Józef Wowak był młodszym o dwadzieścia lat bratem, a nie synem zamordowanego przez Niemców Antoniego Wowaka.
Witam,
Pisze do Państwa z upoważnienia córki Antoniego Nowaka – Heleny Wowk-Pilawskiej.
Informacja,ktora podaje jest uzupełnieniem pochodzenia Józefa Nowaka żyjącego w latach 1919-1980. Józef Nowak był synem Józefa i Antoniny Sawukinasow, rodzonym bratem Antoniego Nowaka a nie synem jak podaje informacja na stronie internetowej: powstańcy -sejnenscy.pl. Oboje urodzeni byli w Bierzalowcach.
Obecnie jeszcze żyjące dzieci Antoniego Nowaka to:
syn Franciszek Antoni Wowak ur.w 1924 roku-mieszka w Bierzalowcach oraz córka Helena Wowak – Pilawska – mieszka w Augustowie
Z poważaniem
Zofia Jakubowską- kuzynka
PS.
Bardzo proszę o korektę i wiadomość
Bardzo dziękujemy za wyjaśnienie, iż pochowany na sejneńskim Starym Cmentarzu Józef Wowak był młodszym o dwadzieścia lat bratem, a nie synem zamordowanego przez Niemców Antoniego Wowaka.