Andrzej Marcin Wąsewicz był osadnikiem wojskowym w Kolonii Sejny, zatem musiał być Powstańcem Sejneńskim, inaczej nie zostałby sąsiadem innych osadników wojskowych , a mianowicie Wacława Bykasa, Leonarda Dzienisiewicza, Stanisława Juszkiewicza, Henryki Aleksandry Rydzewskiej, Macieja Szawelskiego oraz Józefa Żytkowskiego. We wspomnieniu o ojcu Stanisławie Juszkiewiczu jego syn Czesław Juszkiewicz pisze1: „Z terenu Polski zaczęli napływać emisariusze organizujący ruch zbrojny – POW już w 1917 r. Mój ojciec i jemu podobni koledzy Polacy z Kopciowa i okolicy bez wahania wstąpili do tej organizacji. Byli to: Bykas, Szumski, Jodeszko, Janczulewicz, Marcin Wąsewicz, Szawelski, Żytkowski, Zajko, Leon Dzienisiewicz i Orluk. Ochotnicy – żołnierze POW zaczęli przyśpieszone tajne ćwiczenia wojskowe pod ogólnym dowództwem porucznika Adolfa Bóbki”. Po zakończeniu Powstania Sejneńskiego, wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. i ustaleniu granic „wszyscy POWiacy pochodzący z terenów utraconych na rzecz Litwy musieli się ewakuować na stałe do Polski, w tym mój Tata i jego pozostali przy życiu towarzysze.” – pisze Czesław Juszkiewicz. Byli tu bez środków do życia. Po usilnych staraniach, dopiero w 1936 roku, wszyscy oni otrzymali nadania ziemi rolnej w Kolonii Sejny i tam zamieszkali. Andrzej Marcin Wąsewicz zmarł w 1961 r. i został pochowany na Starym Cmentarzu w Sejnach. W niewyjaśnionych okolicznościach zaginęły dokumenty dotyczące zgonu i nie można obecnie ustalić daty jego urodzin czy długości życia, a brak jest tych informacji na cmentarnym nagrobku. Możemy przeczytać tylko to: ANDRZEJ MARCIN WĄSEWICZ / ZMARŁ 15.08.1961 R / POKÓJ JEGO DUSZY
Gorący apel: uprzejmie prosimy rodzinę Andrzeja Marcina Wąsewicza, rodziny sąsiadów i znajomych o informacje, wspomnienia, bowiem wiemy o Nim bardzo mało. W Powstaniu Sejneńskim poległ 25 sierpnia 1919 r. Bronisław Wąsewicz. Jego grób znajduje się na Nowym Cmentarzu, obok grobu Antoniego Wołągiewicza, który poległ w tym samym dniu. Nurtuje nas pytanie: czy Bronisław Wąsewicz i Andrzej Marcin Wąsewicz byli spokrewnieni? Prosimy o pomoc w odpowiedzi na to pytanie.
Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka na podstawie relacji Haliny i Jana Dzienisiewiczów, Czesława Juszkiewicza oraz na podstawie napisu na cmentarnym nagrobku .
1 Por. Powstańcy Sejneńscy. Część I – Wspomnienia i relacje. Część II – Notki biograficzne. Praca zbiorowa pod red. Sławomira Rutkowskiego. Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Sejny 2020, wydanie II, s. 25 – 28.
18.03.2024 r.
Dzięki uprzejmości oraz za zgodą Pana dr Krzysztofa Skłodowskiego umieszczamy niżej otrzymaną dzisiaj notę biograficzną:
Wąsewicz Marcin „Brzoza”, ur. 18 IV 1897 roku we wsi Stoły w gminie Kopciowo, syn Pawła i Karoliny z Kełmelów. Ukończył trzy oddziały szkoły powszechnej, a później prowadził 35-morgowe gospodarstwo w Stołach. 5 II 1919 roku wstąpił do komendy lokalnej POW „Kopciowo” w podobwodzie „Kopciowo-Kadysz”, składając przysięgę na ręce jej komendanta Adolfa Bóbko ps. „Podbij-Dąb”. Wraz z oddziałem Adolfa Bóbki wziął udział w powstaniu sejneńskim, a po jego zakończeniu i objęciu linii demarkacyjnej wszedł w skład w skład oddziału partyzanckiego „Kopciowo” dowodzonego przez pchor. Franciszka Juszczyka. W czasie litewskiego ataku na Kadysz o godzinie 4 rano 11 października i ogłoszeniu alarmy jako jedyny z żołnierzy oddziału stawił się przed budynkiem komendy. Wraz z sierż. Józefem Selerowskim ostrzeliwując się wycofał się do Sonicz, a później po uporządkowaniu oddziałów i nadejściu posiłków z Sopoćkin brał udział w odzyskaniu Kadysza (po dokonaniu rabunków Litwini opuścili jednak wieś bez walki). Po rozwiązaniu oddziału przeszedł na stronę Polską. Utrzymywał się z prac dorywczych jako robotnik leśny. W 1934 roku mieszkał w Zelwie w gminie Giby. W 1936 roku otrzymał osadę z rozparcelowanego folwarku Sejny w gminie Krasnopol. Zmarł 15 VIII 1961 roku. Został pochowany na „starym” cmentarzu w Sejnach. W 1938 roku jego wniosek o odznaczenie Medalem Niepodległości został odrzucony.
CAW, MN Odrzucono 21.06.1938 Wąsewicz Marcin [brak akt]; CAW. I.341.1.983, Komisja Weryfikacyjna POW, Wąsewicz Marcin; CAW, Oddział II NDWP I.301.8.378, Do Dowództwa Obrony Kresów Ziemi Suwalskiej por. Rudnickiego. Meldunek sierż. Józefa Selerowskiego w sprawie napadu Litwinów na Kadysz [odpis 168]; CAW, MN Odrzucono 25.06.1938 Miszkiel Bolesław [wymieniony jako świadek]; Powstańcy sejneńscy. Cz. I – Wspomnienia i relacje, Cz. II – Notki biograficzne, praca zb. pod red. S. Rutkowskiego, Sejny 2020, s. 25; https://powstancy-sejnenscy.pl/wasewicz-andrzej-marcin-1961/ [dostęp: 18.03.2024].