Wojna polsko-bolszewicka z lat 1919-1920 głównie we wrześniu 1920 r. przyniosła na terenie Ziemi Sejneńskiej liczne ludzkie ofiary. Toczyły się tu bowiem w tym czasie walki, składające się na operację wojskową, nazywaną powszechnie Bitwą Niemeńską. Oddając cześć wszystkim naszym Rodakom, poległym w obronie wolności, niepodległości i granic Polski, przypominamy z imienia i nazwiska tych, o których wiemy, w jakiej jednostce wojskowej służyli, kiedy i w której miejscowości Ziemi Sejneńskiej zginęli. Podstawowe informacje, dotyczące poległego 22 września 1920 r. w Berżnikach podporucznika 1. pułku piechoty Legionów*, śp. Józefa Sochańskiego, znajdują się pod następującymi internetowymi adresami:
1. Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918–1920, Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa 1934. Lista poległych: nr 36185. ppor. Sochański Józef. https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/39404/edition/56413/content
2. Stefan Pomarański: Zarys historji wojennej 1-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.Lista poległych oficerów: nr 44. Kpt. Sochański Józef. Z dokładnego opisu szlaku bojowego 1 pułku piechoty Legionów dowiadujemy się, że podporucznik Józef Sochański poległ 22 września wkrótce po godzinie 14, kiedy po wyzwoleniu Berżnik, w drodze na Sejny, a między jeziorami Gajlik i Berżniak, wywiązała się walka z atakującym przeciwnikiem dowodzonej przez niego 7. kompanii 1 pułku piechoty Legionów. A z artykułu Marka Gajewskiego „Bój pod Berżnikami 22 IX 1920 r.”, dostępnego pod adresem: https://pcr.uwb.edu.pl/ZNMW/files/ZNMW_2004_17_010.pdf, dowiadujemy się wielu szczegółów dotyczących okoliczności śmierci Józefa Sochańskiego. Na stronie 97 tego artykułu czytamy, iż „W trakcie zmagań wojennych pod Berżnikami 1 pp Legionów poniósł znaczne straty. Łącznie było to 9 zabitych i 21 rannych oficerów i szeregowych. Na polu chwały zginęło za to dwóch wybitnych oficerów – ppor. Józef Sochański i ppor. Andrzej Wasiutyński, dowodzących w walce odpowiednio 7 i 2 kompanią piechoty”.
https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/31559/edition/48817/content
3. Józef Sochański został odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari: https://wbh.wp.mil.pl/pdfviewer/?f=/c/scans/VM/I.482.57-4776.pdf. Wniosek o odznaczenie za nadzwyczajny czyn wojenny z boju pod Drohiczynem 18 lipca 1920 r. został przez jego dowódcę zgłoszony 1 września 1920 r., jeszcze przed jego śmiercią pod Berżnikami 22 września 1920 r.
4. Józef Sochański został odznaczony Krzyżem Walecznych: https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanydetale_wyszukiwarka_bazy_personalne/81400/
5. Józef Sochański został odznaczony Krzyżem Niepodległości: Monitor Polski nr 64/1932, Dział B. poz. 469) kpt. śp. Sochański Józef. https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanywyszukiwarka_kartoteka_personalno_odznaczeniowa/?szufladka=SOBR-SOKO#wynik
6. Legionista Józef Sochański: https://zolnierze-niepodleglosci.pl/%C5%BCo%C5%82nierz/223072/ Józef Sochański ur. 11 II 1895 w m. Mierzęcice pow. Przemyśl, w. rzymskokatolickie, przyn. Gdeszyce. Student. Książeczka wojskowa nr 15201. Od 19 IX 1914 do 23 V 1915 i od 18 I do 31 III 1917 służył jako podoficer za frontem w 1. komp. i 2. komp. I baonu 1. pp I Brygady LP. Ranny w bitwie pod Konarami (16-25 V 1915), do 16 VII tego roku leczył się w Szpitalu Fortecznym nr 2 w Krakowie i kolejno w Domu Rekonwalescentów w Kamieńsku. 31 III 1917 został przedstawiony do odznaczenia austr. Krzyżem Wojskowym Karola. Po odezwie TRS z 18 V 1917 wstąpił 20 VI 1917 do cesarza Karola I o zwolnienie z obywatelstwa austriackiego oraz do TRS o przyznanie obywatelstwa Królestwa Polskiego. Służył wówczas jako plut. w 2. komp. pułku. Po odzyskaniu niepodległości wstąpił do WP. Odnotowany w 5. pp Leg i mianowany ppor. piech. z dniem 1 III 1919 i jednocześnie przeniesiony do 2. pp Leg.
Czy poległy 22 września 1920 r. pod Berżnikami Józef Sochański był podporucznikiem czy kapitanem? Na Liście strat Wojska Polskiego występuje jako podporucznik, w Zarysie historji wojennej 1-go pułku piechoty Legionów wymieniany jest na stronie 85 jako podporucznik, natomiast na liście poległych tego pułku jako kapitan. Krzyżem Niepodległości został pośmiertnie odznaczony w 1932 r. kapitan Józef Sochański. Skłaniamy się wobec tych faktów do stwierdzenia, że posiadany w chwili śmierci stopień wojskowy Józefa Sochańskiego został pośmiertnie podniesiony do rangi kapitana.
*1. pułk piechoty Legionów (1ppLeg.) wchodził w skład I Brygady Piechoty 1 Dywizji Piechoty Legionów, a 1 Dywizja Piechoty Legionów wraz z 1 Dywizją Litewsko-Białoruską, 2 Brygadą Jazdy i 4 Brygadą Jazdy tworzyły Grupę Manewrową (nazywaną także Uderzeniową lub Północną). Przy końcu sierpnia 1920 r. grupa ta została wydzielona z 2 Armii gen. Edwarda Śmigłego-Rydza. To jednostki wojskowe tworzące Grupę Manewrową walczyły na Sejneńskiej Ziemi we wrześniu 1920 r.
Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka na podstawie cytowanych zasobów internetowych.