Szyryński, Piotr (1890 – 1944) zamordowany przez Niemców, grób wojenny

(Por. Powstańcy Sejneńscy. Część I –  Wspomnienia i relacje. Część II –  Notki biograficzne. Praca zbiorowa pod red. Sławomira Rutkowskiego. Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Sejny 2020, wydanie II, s. 76–77.)

Szyryński Piotr, ps. „Szczerbiec” „Dzięcioł”, ur. 24 czerwca 1890 roku w Posejnelach, s. Michała (powstańca styczniowego) i Marii z Wołągiewiczów.

Uczestnik wystąpień w 1905 roku, według relacji rodzinnych skazany na zesłanie, którego uniknął dzięki łapówce, jednak musiał opuścić Sejneńszczyznę. Przebywając m.in. w Kownie, Grodnie, Wilnie i Warszawie związał się z ruchem niepodległościowym. Do Posejneli powrócił na krótko przed I wojną światową. W 1916 roku wraz z grupą współpracowników został aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu w Kownie, a po wykryciu w 1917 roku składu broni w Posejnelach skazany na śmierć. Dzięki pomocy działaczy niepodległościowych w Kownie zbiegł z więzienia i powrócił na Sejneńszczyznę, gdzie organizował POW. Działalność tą kontynuował w latach 1918 – 1919 podczas okupacji niemiecko-litewskiej regionu. Komendant komendy lokalnej „Posejnele” Nr 4 w obwodzie sejneńskim. Uczestniczył w przygotowaniach do Powstania Sejneńskiego.

Po odzyskaniu niepodległości aktywnie włączył się w działalność społeczną. Zorganizował szkołę w Posejnelach, przeprowadził komasację gruntów, współuczestniczył w utworzeniu Banku Spółdzielczego i Spółdzielni „Powstaniec” (był jej prezesem). W 1922 roku zainicjował budowę nowej 7-klasowej szkoły w Gibach, a 1923 szkoły w Krasnopolu. W 1931 roku został wójtem gminy Berżniki i pełnił tę funkcję do 1939 roku.

Po wybuchu II wojny światowej i opuszczeniu regionu przez wojsko i administrację zorganizował straż obywatelską. W końcu września udzielał pomocy żołnierzom i oficerom wycofującym się na Litwę. Gromadził i ukrywał pozostawioną broń i sprzęt wojskowy. Po zajęciu regionu przez Niemców organizował szlaki i punkty przerzutowe na Litwę Przez Prusy Wschodnie do Generalnej Guberni i Warszawy. Należał do ZWZ-AK. 4 lutego 1944 roku został aresztowany przez Niemców i powieszony w masowej egzekucji w Berżnikach 18 maja 1944 roku. (ks)1 [Spoczywa w zbiorowym grobie na Cmentarzu w Berżnikach – SR].

Opracował: Krzysztof Skłodowski.

1Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki”, Facebook, https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=3092466587456426&id=774781075891667, dostęp: [07. 08. 2020 r.].

4.09.2022 r.

Szyryński Piotr „Szczerbiec” „Dzięcioł”, ur. 24 czerwca 1890 roku w Posejnelach, syn Michała (uczestnika powstania styczniowego) i Marii z Wołągiewiczów. Uczestnik wystąpień w 1905 roku, według relacji rodzinnych skazany na zesłanie, którego uniknął dzięki łapówce, jednak musiał opuścić Sejneńszczyznę. Przebywając m.in. w Kownie, Grodnie, Wilnie i Warszawie związał się z ruchem niepodległościowym. Do Posejneli powrócił na krótko przed I wojną światową. Od 1 października 1917 roku należał do POW. Był aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu w Kownie, a po wykryciu w jego zabudowaniach składu broni w Posejnelach skazany na śmierć. Dzięki pomocy komórki kowieńskiej POW zbiegł z więzienia i powrócił na Sejneńszczyznę. Działalność kontynuował w latach 1918–1919 podczas okupacji niemiecko-litewskiej regionu, pełniąc funkcję komendanta komendy lokalnej „Posejnele” Nr 4 w obwodzie sejneńskim. Uczestniczył w przygotowaniach do powstania sejneńskiego. Po odzyskaniu niepodległości aktywnie włączył się w działalność społeczną. Zorganizował szkołę w Posejnelach, przeprowadził komasację gruntów, współuczestniczył w utworzeniu Banku Spółdzielczego i Spółdzielni „Powstaniec” (był jej prezesem), w 1922 roku zainicjował budowę nowej 7-klasowej szkoły w Gibach, a 1923 szkoły w Krasnopolu. W 1931 roku został wójtem gminy Berzniki i pełnił tę funkcję do 1939 roku. Jako wójt kontynuował budowę nowych budynków szkolnych m.in. w Ogrodnikach i Berżnikach, ze względu na brak środków oraz pozwoleń często wchodząc w konflikt ze starostwem. Był żonaty z Julią z Wąsewiczów (nauczycielką), z którą miał trzech synów: Mariana, absolwenta SGGW w Warszawie (20 kwietnia 1940 roku aresztowany przez Niemców i osadzony w obozie koncentracyjnym Mauthausen Gusen, gdzie zginął jesienią 1941 roku), Mieczysława (przed 1939 rokiem uczeń liceum elektrycznego w Wilnie) oraz Piotra (ur. 28 lipca 1925 roku, przed 1939 rokiem uczeń gimnazjum w Sejnach, członek AK, zm. w 2016 roku). Po wybuchu II wojny światowej i opuszczeniu regionu przez wojsko i administrację zorganizował straż obywatelską czuwającą nad mieniem publicznym. W końcu września udzielał pomocy żołnierzom i oficerom wycofującym się na Litwę. Był członkiem SZP-ZWZ-AK. Gromadził i ukrywał pozostawioną broń i sprzęt wojskowy. Po zajęciu regionu przez Niemców zorganizował szlaki i punkty przerzutowe na Litwę, a później trasę przerzutową przez Prusy Wschodnie (Ełk, Szczytno, Kurpie) do Generalnej Guberni i Warszawy. Przekraczającym granicę dostarczał fałszywych dokumentów. Organizował pomoc żywnościową dla jeńców przebywających w obozach. W rodzinnym domu zorganizował tajne nauczanie. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej udzielał pomocy ukrywającym się rozbitkom sowieckim i uciekinierom ze Stalagu I F w Suwałkach. 4 lutego 1944 roku został aresztowany przez Niemców i powieszony w masowej egzekucji w Berżnikach 18 maja 1944 roku. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (1931) i Odznaką Pamiątkową Więźniów Ideowych.

Opracował Krzysztof Skłodowski1.

1 https://www.facebook.com/people/Giby-Nasza-Historia/100064055194808/

Dodaj do zakładek Link.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *