(Por. Powstańcy Sejneńscy. Część I – Wspomnienia i relacje. Część II – Notki biograficzne. Praca zbiorowa pod red. Sławomira Rutkowskiego. Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Sejny 2020, wydanie II, s. 35–36.)
Stanisław Malinowski „ żołnierz POW i Powstaniec Sejneński. Podoficer 41.Suwalskiego Pułku Piechoty, z którym przeszedł szlak bojowy w wojnie 1920 r. Kawaler Orderu Virtuti Militari kl. 5” – tak pisze Profesor Wiesław Jan Wysocki o Stanisławie Malinowskim 1.
Na podstawie relacji syna Stefana i Przyjaciela syna, Ryszarda Łabanowskiego dowiadujemy się, że w Powstaniu Sejneńskich brało udział trzech braci Malinowskich: Czesław, Stanisław i Stefan. Pochodzili z Sejn i tu przeszli szkolenie wojskowe, organizowane w ramach działań POW. Duch służby wojskowej był żywy w tej rodzinie i wywodził się od Ojca, który, wcielony przymusem do carskiej armii, walczył w wojnie rosyjsko-japońskiej (lata 1904-1905) i wrócił szczęśliwie do domu. Po Powstaniu Sejneńskim z trzech braci właśnie Stanisław zgłosił się jako ochotnik do 41. Pułku Piechoty w Suwałkach. Po krótkim przeszkoleniu przeszedł cały szlak bojowy Pułku. W wojnie polsko-bolszewickiej był dwukrotnie ranny, kilkakrotnie dostał się do niewoli i z niej zbiegł. Za męstwo i odwagę otrzymał nie tylko Order Virtuti Militari, ale także Krzyż Walecznych, Medal za Odwagę oraz Medal Niepodległości. Syn Stefan pamięta, że Medal za Odwagę Ojciec otrzymał za wzięcie do niewoli 22 Rosjan. Sam, z kilkoma granatami, zmusił ich do poddania się. Syn pamięta także odwiedziny żołnierza z wojny 1920 r., mieszkańca okolic Sejn, który przyszedł podziękować Ojcu za uratowane życie. Wyniósł go rannego z pola bitwy. Syn pamięta także, że Ojciec nie jadł w domu fasoli, gdyż przypominała mu wojenne trudy. Żołnierze bardzo często tylko nią się żywili, a bywała także i z robakami. Po wyjściu z wojska Stanisław Malinowski ożenił się z mieszkanką Berżnik, Jadwigą Jungiewicz i tu zamieszkał. Z zawodu był szewcem. W czasie II wojny światowej działał w AK. W lipcu 1944 r., gdy zbliżał się front, ukrył w zabudowaniach gospodarczych wszystkie posiadane odznaczenia. Zabudowania uległy zniszczeniu i odznaczeń nigdy nie odnalazł. W czasie Obławy Augustowskiej był poszukiwany, ale się ukrywał i uniknął śmierci. Rodzina z Berżnik posiada wiele dokumentów potwierdzających prawdziwość wszystkich relacji. Syn Stefan mówi o swoim Ojcu: był bohaterem. Został pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Berżnikach.
Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka na podstawie ustnej relacji Syna Stefana Malinowskiego i Jego Przyjaciela Ryszarda Łabanowskiego.
1 Wiesław Jan Wysocki, Powstanie Sejneńskie 1919, wydawcy: Fundacja Historia i Kultura, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2019, s.77.
16.11.2023 r.
Za zgodą Pana dr Krzysztofa Skłodowskiego prezentujemy udostępnioną nam biografię:
Malinowski Stanisław, ur. 15 II 1898 (lub 1899) roku w Sejnach, syn Ludwika (członka POW) i Stanisławy z Leszczyńskich. Był bratem Czesława i Stefana, według relacji rodzinnej członków POW. Ukończył szkołę początkową, a następnie pracował w warsztacie szewskim. W piśmie do Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości z 5 VII 1933 roku podał, że był członkiem POW od 1918 do 1919 roku i brał udział „w zjednywaniu do organizacji nowych pracowników” oraz „dostarczaniu i skupywaniu broni i amunicji”. W arkuszu ewidencyjnym z 1929 roku napisał, że brał udział w zbiórkach i ćwiczeniach oraz, że był „wyśledzony przez Litwinów” i musiał „ukrywać się po wsiach, aż do likwidacji”. Po wybuchu powstania sejneńskiego 23 VIII 1919 roku brał udział w rozbrojeniu placówek litewskich w „Krasnopolu, Ryżówce i Tartaku pod dowództwem Jurkowskiego. Na trzeci dzień pod Sejnami pod dowództwem [Adama] Alexandrowicza”. Jak pisał „Odstępując uratowałem karabin maszynowy pozostawiony przez kolegów [w innym dokumencie podał, że karabin maszynowy zabrał Litwinom „bez żadnej pomocy jako jednostka” i dostarczył do „Organizacji P.O.W. we wsi Orzechowo”]. Wykryłem jednego szpiega litewskiego, który zabił Wacława Sidora [„któremu kolbą karabinową roztrzaskałem głowę z powodu stawiania oporu”] i oddałem w ręce komendanta więzienia p. Zamojskiego”. Po rozwiązaniu oddziałów powstańczych wstąpił jako ochotnik do 41 Suwalskiego Pułku Piechoty, wraz z którym wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Według relacji rodzinnej w czasie walk był dwukrotnie ranny, kilkakrotnie miał się też dostać do niewoli, z której zbiegł. W 1921 roku został zdemobilizowany. W okresie międzywojennym pracował jako szewc. W 1929 roku mieszkał w Sejnach przy ulicy Napoleona 1, a po ślubie w Berżnikach. Był członkiem Placówki Sejny Związku Peowiaków. W czasie II wojny światowej należał do AK. W czasie Obławy Augustowskiej był poszukiwany i ukrywał się. Był żonaty z Jadwigą Jungiewicz. Zmarł 1 VII 1969 roku. Został pochowany na cmentarzu w Berżnikach. W piśmie do Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości z 5 VII 1933 roku podał, że był dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych oraz został przedstawiony do odznaczenia Orderem Virtuti Militari, którego nie otrzymał (według relacji rodzinnej, napisu na nagrobku oraz wzmianki w pracy prof. Wiesław Jana Wysockiego Powstanie Sejneńskie 1919,jako podoficer 41 Suwalskiego Pułku Piechoty został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, jego nazwisko nie występuje jednak na liście odznaczonych żołnierzy pułku oraz w kartotece CAW). W 1937 roku został odznaczony Medalem Niepodległości.
Opracował Krzysztof Skłodowski.
7.01.2024 r.
Zarejestrowany GRÓB WETERANA
Na podstawie art.3 ust. 11 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski (Dz. U. z 2018 r., poz. 2529) Prezes Instytutu Pamięci Narodowej poinformował, że mogiła Stanisława Malinowskiego, pochowanego na Cmentarzu Parafialnym w Berżnikach, została wpisana do centralnej ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. Tabliczki z napisem GRÓB WETERANA WALK O WOLNOŚC I NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI oraz zaświadczenia z numerem ewidencyjnym mogiły zostały wręczone rodzinom przez Pana dr Marka Jedynaka, Dyrektora Oddziału IPN w Białymstoku dnia 24 sierpnia 2024 r. w Muzeum Kresów Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Sejnach, w czasie uroczystości poświęconej 105. rocznicy wybuchu Powstania Sejneńskiego.