(Por. Powstańcy Sejneńscy. Część I – Wspomnienia i relacje. Część II – Notki biograficzne. Praca zbiorowa pod red. Sławomira Rutkowskiego. Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Sejny 2020, wydanie II, s. 79–80.)
Zawadzki Wacław ps. „Rózga”, ur. 15 września 1897 r. w Nowym Brudnie pod Warszawą, syn Andrzeja i Antoniny z Kołakowskich.
W 1909 r. rozpoczął naukę w szkole handlowej Zgromadzenia Kupców miasta Warszawy. W 1915 roku uzyskał maturę. W czasie nauki uczestniczył w pracach Organizacji Młodzieży Narodowej Szkół Średnich, a następnie Związku Młodzieży Polskiej „Przyszłość” PET-u i Związku Młodzieży Polskiej ZET-u. Równocześnie należał do tajnego skautingu. Był zastępowym, następnie plutonowym.
Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do POW. Ukończył kurs podoficerski Wolnej Szkoły Wojskowej w Warszawie. 22 VIII 1915 r. jako dowódca plutonu wraz z Batalionem Warszawskim wstąpił do I Brygady Legionów Polskich. Jako kapral 2, a później 3 kompanii 1 Pułku Piechoty LP brał udział w walkach nad Stochodem i Styrem. W marcu 1916 r. „na żądanie naczelnej komendy Skautowej” został odkomenderowany do „pracy harcerskiej” i jednocześnie prac „organizacyjno-wojskowych w Warszawie”. Podjął wówczas studia na Wydziale Inżynierii Budowlanej Politechniki Warszawskiej, które przerwał po ukończeniu dwóch semestrów. Jednocześnie w listopadzie 1916 r. ukończył kurs oficerski POW w Skolimowie i objął kierownictwo obwodu POW w Okręgu Koło-Kalisz, a następnie (w zastępstwie) Okręgu Kujawskiego POW (obwody Konin i Włocławek).
Od marca 1918 r. był pracownikiem Towarzystwa Straży Kresowej. W kwietniu 1918 r. powrócił do Warszawy. Kilka dni później jako instruktor Straży Kresowej został skierowany do powiatu chełmskiego i zachodnich powiatów Wołynia, wchodzących w skład Ober-Ostu. W listopadzie 1918 roku brał udział w rozbrajaniu oddziałów austriackich w powiecie chełmskim oraz wziął udział w próbie opanowania Włodawy, a później w walkach z Niemcami na Podlasiu. Następnie jako instruktor Straży Kresowej przebywał w Lublinie. W końcu listopada 1918 r. wstąpił na Wydział Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych Uniwersytetu Lubelskiego.
Po wstąpieniu do Wojska Polskiego w stopniu podchorążego, z polecenia Oddziału II Sztabu Generalnego na krótko został skierowany do Białegostoku, a w kwietniu 1919 r. na okupowaną przez Niemców Suwalszczyznę. Wchodził w skład ścisłego kierownictwa Dowództwa Obrony Kresów Ziemi Suwalskiej – Okręgu Suwalskiego POW. Początkowo pełnił funkcję komendanta obwodu sejneńskiego, a od końca kwietnia 1919 roku, pod nieobecność ppor. Adama Rudnickiego objął faktyczną komendę okręgu. 12 kwietnia 1919 roku został mianowany podporucznikiem. W sierpniu 1919 roku bezpośrednio kierował przygotowaniami do Powstania Sejneńskiego, a po jego wybuchu dowodził główną grupą powstańczą „Sumowo”, która rankiem 23 VIII 1919 r., po walce zajęła Sejny. 25 sierpnia, w czasie litewskiego natarcia na Sejny, „jako d-ca garnizonu miasta Sejny z zaciekłością broni miasta przed atakami znacznie przeważających sił niemiecko-litewskich, bezprzykładną odwagą zmusza Powstańców, którym brakuje amunicji, do wytrwania. W czasie chwilowego cofnięcia się jednej z kompanii, konno prowadzi ją do kontrataku, ginie trafiony kulą w głowę z odległości 15 kroków”. Wraz z dziesięcioma innymi poległymi jego ciało zostało przewiezione do Suwałk i 28 sierpnia złożone w bratniej mogile na Cmentarzu Parafialnym w Suwałkach. Był wyróżniony odznaką honorową I Brygady Legionów „Za wierną służbę”, został przedstawiony do odznaczenia Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości z Mieczami oraz odznaczony pośmiertnie Krzyżem Walecznych i Krzyżem POW. (ks)
Opracował Krzysztof Skłodowski1.
1Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki”, Facebook, https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=2948638655172554&id=774781075891667, dostęp: [01. 06. 2020].
Por. Powstańcy Sejneńscy. Część I – Wspomnienia i relacje. Część II – Notki biograficzne. Praca zbiorowa pod red. Sławomira Rutkowskiego. Sejneńskie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Sejny 2020, wydanie II, s. 79 – 80.
Ważna informacja:
Najnowsza biografia Wacława Zawadzkiego (1897 – 1919), napisana przez Krzysztofa Skłodowskiego, znajduje się w Suwalskim słowniku biograficznym, opublikowanym w 2021 r. Por. Suwalski słownik biograficzny, tom 1, Muzeum Okręgowe w Suwałkach przy współpracy Augustowsko-Suwalskiego Towarzystwa Naukowego w Suwałkach, Suwałki 2021, strony 709 – 710.