Kiewlak, Piotr (1890 – 1970), zarejestrowany GRÓB WETERANA

Piotr Kiewlak, syn Piotra, urodził się 25 listopada 1890 roku we wsi Kukle. Zmarł 20 kwietnia 1970 roku w Warszawie.

Jego dziadek Józef Kiewlak przybył do Kukli (dawniej Pomorzany) z miejscowości Ostasza na Białorusi w 1850 roku. W sierpniu 1919 roku Piotr Kiewlak wziął udział w Powstaniu Sejneńskim, walcząc pod dowództwem Piotra Szyryńskiego z Posejneli. Cudem uratował życie, chowając się przed Litwinami w zaroślach. Był świadkiem śmierci por. Zawadzkiego. Za udział w Powstaniu Sejneńskim został odznaczony przez Józefa Piłsudskiego medalem “Bojownikom Niepodległości”. Krwawe walki o Sejneńszczyznę pogłębiły niechęć między Polakami i Litwinami. Przez wiele kolejnych lat wybuchały konflikty, nawet na terenie kościoła w Berżnikach. W trakcie II wojny światowej rodzina Kiewlaków ukrywała w stodole rannych partyzantów Armii Krajowej. Po wojnie przyjęła w swoje progi młodziutkiego Stanisława Kiewlaka – uciekiniera z Białorusi. Szybko stał się członkiem rodziny. Zginął tragicznie, postrzelony przez milicję obywatelską. Został pochowany w rodzinnym grobie Kiewlaków. Okres wyzwolenia był dla rodziny Kiewlaków dramatyczny. Przez komunistyczną władzę postrzegana jako kułacza, wroga ludowi i kolektywizacji, była często nawiedzana przez urząd bezpieczeństwa. Dochodziło do rewizji oraz konfiskat zwierząt i innych dóbr. Niejednokrotnie Piotr Kiewlak był zabierany na przesłuchania. Urzędnicy mówili: “Żegnajcie się z rodziną, bo nie wiadomo, czy wrócicie”. Do 1956 roku dzieci kułaków, w tym Piotra Kiewlaka, nie były przyjmowane do szkół średnich w Sejnach czy Suwałkach. Dzięki uprzejmości życzliwych rodzinie osób, starsze dzieci Piotra Kiewlaka podjęły kształcenie w Gdańsku, Wrocławiu i Wałbrzychu.

Piotr Kiewlak spoczywa w grobie rodzinnym w Berżnikach.

Opracowała Emilia Melon, wnuczka.

28.10.2021 r.

Piotr Kiewlak urodził się w Kuklach, w gminie Berżniki, jako syn Piotra i Marianny Miszkielówny. Był rolnikiem.  W 1932 r. został odznaczony Medalem Niepodległości („Monitor Polski” nr 267/1932, Dział C.). Odznaczenie wraz z dyplomem wysłano z Warszawy 19 listopada 1932 r. na podany adres: Kukle, gm. Berżniki.

Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka na podstawie podanych źródeł¹ .

¹ Centralne Archiwum Wojskowe: https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanywyszukiwarka_kartoteka_personalno_odznaczeniowa/?strona=3&szufladka=KARA-KARN oraz LISTA ODZNACZONYCH KRZYŻEM I MEDALEM NIEPODLEGŁOŚCI https://niezwyciezeni1918-2018.pl/nie/form/74,Lista-odznaczonych-Krzyzem-Niepodleglosci.html

16.11.2023 r.

Za zgodą Pana dr Krzysztofa Skłodowskiego prezentujemy udostępnioną nam biografię:

Kiewlak Piotr, ur. 10 XII 1891 roku w Kuklach w gminie Berżniki, syn Piotra i Marianny z Miśkielów. Uzyskał wykształcenie domowe. Był członkiem POW od 1 XII 1918 roku (według innych informacji od 1 I do 1 IX 1919 roku). Był zastępcą Dominika Miszkiela, komendanta komendy lokalnej Nr 5 „Wigrańce”. „Wszystkie rozkazy […] wypełniał jak najsumienniej. W potyczkach walczył mężnie”. Brał udział w rozbrojeniu placówek litewskich w Gibach i Berżnikach (?) oraz walkach o Sejny. W czasie litewskiego kontrataku 25 VIII 1919 roku był łącznikiem Wacława Zawadzkiego i świadkiem śmierci. Jak podał uratował się przed Litwinami kryjąc się w zaroślach. Jego ciotka Petronela Kiewlak w życiorysie z 1937 roku podała natomiast, że w czasie powstania sejneńskiego i walk o Sejny „wyzwoliła więzionego przez Litwinów w Sejnach, […] bratanka Piotra Kiewlaka i peowiaka Stanisława Sulewskiego ze wsi Piszczany”. W czasie litewskiej okupacji Suwalszczyzny latem 1920 roku „był aresztowany przez Litwinów i wtrącony do więzienia w Sejnach, skąd miał być wywieziony do Kowna, lecz zdołał uciec”. W okresie międzywojennym rolnik w Kuklach. Był członkiem Placówki Berżniki Związku Peowiaków. W czasie II wojny światowej współpracował z AK, ukrywając w stodole rannych partyzantów. Po wojnie był prześladowany przez UB. W jego zabudowaniach przeprowadzano rewizje, konfiskowano inwentarz. Był wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany. Jego starsze dzieci nie były przyjmowane do szkół w Sejnach i Suwałkach. Dzięki pomocy znajomych kształciły się w Gdańsku, Wrocławiu i Wałbrzychu. Zmarł 20 IV 1970 roku w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu w Berżnikach. 6 IV 1924 roku, podczas posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej POW w Sejnach opiniującej wnioski komendantów lokalnych dotyczące członków POW został przedstawiony do odznaczenia Krzyżem Walecznych. W 1932 roku „Za długotrwałą pracę i walkę w szeregach POW na Suwalszczyźnie” został odznaczony Medalem Niepodległości.

Opracował Krzysztof Skłodowski.

Zarejestrowany GRÓB WETERANA

Na podstawie art.3 ust. 11 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski (Dz. U. z 2018 r., poz. 2529) Prezes Instytutu Pamięci Narodowej poinformował, że mogiła Piotra Kiewlaka, pochowanego na Cmentarzu Parafialnym w Berżnikach, została wpisana do centralnej ewidencji grobów  weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. Tabliczki z napisem GRÓB WETERANA WALK O WOLNOŚC I NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI oraz zaświadczenia z numerem ewidencyjnym mogiły zostały wręczone rodzinom przez Pana dr Marka Jedynaka, Dyrektora Oddziału IPN w Białymstoku dnia 24 sierpnia 2024 r. w Muzeum Kresów Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Sejnach, w czasie uroczystości poświęconej 105. rocznicy wybuchu Powstania Sejneńskiego. 

5.07.2024 r.

Szukając przodków Piotra Kiewlaka znajdujemy kopie aktów urodzenia Antoniego i Wincentego, braci jego ojca Piotra. Pod adresem https://jzi.org.pl/geneo/ można odszukać kopię aktu urodzenia nr 144/1863 Antoniego Kiewlaka, syna Józefa i Rozalii:

Parafia	Berżniki
Rok	1863
Akt	144
Data Chrztu	1863-06-27
Miejscowość (parafia)	Kukle
Imiona	Antoni
Nazwisko	Kiewlak
Płeć	Mężczyzna
Data urodzenia	1863-06-26
Imię ojca	Józef
Nazwisko ojca	Kiewlak
Wiek ojca	33
Imię matki	Rozalia
Nazwisko matki	Pielnowska?
Wiek matki	35
Chrzestni	Stefan Gerwel Wiktoria Łejmel
Osoby zgłaszające/świadkowie/asysta	Józef Gerwel (50) gospodarz z Kukli Jan Łejmel (40) gospodarz z Kukli
Ojciec	gospodarz
Chrzcił	ks. Antoni Brondza
Akt podpisał	ks. Wincenty Łatwiński proboszcz
Księga	UMZ 1863
Osoba indeksująca	Urszula Orzechowska

oraz kopię aktu urodzenia nr  82/1866  Wincentego Kiewlaka, syna Józefa i Rozalii:

Parafia	Berżniki
Rok	1866
Akt	82
Data Chrztu	1866-04-05
Miejscowość (parafia)	Kukle
Imiona	Wincenty
Nazwisko	Kiewlak
Płeć	Mężczyzna
Data urodzenia	1866-04-01
Imię ojca	Józef
Nazwisko ojca	Kiewlak
Wiek ojca	36
Imię matki	Rozalia
Nazwisko matki	Piołunowska
Wiek matki	36
Chrzestni	Stefan Gierwel Rozalia Romantowiczowa
Osoby zgłaszające/świadkowie/asysta	Jan Łejmel (45) gospodarz z Kukli Józef Gierwel (50) gospodarz z Kukli
Ojciec	gospodarz
Chrzcił	ks. Antoni Łatwiński
Akt podpisał	ks. Antoni Łatwiński, proboszcz berżnicki, kanonik sandomierski
Księga	UMZ 1866
Osoba indeksująca	Zbigniew Mierzejewski
Osoba weryfikująca	Andrzej Szczudło