Na zdjęciu z 1919 r., pochodzącym ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Suwałkach (por. Powstanie Sejneńskie 1919, Katalog Wystawy, Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Białymstoku, Białystok 2019, strona tytułowa oraz strona 49, a także: Krzysztof Skłodowski, Dzisiaj ziemia wasza jest wolną. O niepodległość Suwalszczyzny, Muzeum Okręgowe, Suwałki1999, s. 75) widoczni są członkowie Suwalskiego Okręgu POW, którzy podjęli służbę wojskową w I Suwalskiej Kompanii Ochotniczej Dowództwa Obrony Kresów Ziemi Suwalskiej. W większości byli uczniami suwalskiego gimnazjum. Występuje wśród nich bardzo młodo wyglądający uczeń o nazwisku Ważyński, o nieznanym imieniu.
W Suwałkach, na cmentarzu przy ul. Bakałarzewskiej (por. https://cmentarzsuwalki.pl/2831) znajdujemy mogiłę, która jest w bardzo złym stanie. Jest zagrożona likwidacją (tabliczka informacyjna). W mogile tej spoczywa Jan Ważyński (1895 – 1976), Maria Ważyńska (1903 – 1984), a także Stanisław Ważyński i Michalina Ważyńska. Brak jest informacji o latach życia Stanisława i Michaliny.
Natomiast w Centralnym Archiwum Wojskowym, pod adresem https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanydetale_wyszukiwarka_bazy_personalne/288360/ znajdujemy jedynie informacje, dotyczące Antoniego Ważyńskiego, podchorążego, urodzonego 25 kwietnia 1904 r. w Suwałkach, syna Stanisława i Michaliny, z domu Barburskiej, w latach trzydziestych prawnika, zamieszkałego w Suwałkach, przy ul. Wesołej, którego wniosek o odznaczenie Medalem Niepodległości został odrzucony 21 czerwca 1938 r.:
Pod adresem https://wbh.wp.mil.pl/pl/skanydetale_wyszukiwarka_bazy_personalne/288360/ dowiadujemy się, że Antoni Ważyński był podchorążym. W CAW znajdujemy także wzmiankę o Janie Ważyńskim:
Niestety żadnych innych informacji, dostępnych internetowo, a dotyczących Jana i Antoniego Ważyńskich, nie udało się uzyskać. Na podstawie zdobytych informacji można tylko wyciągnąć wnioski, iż Jan i Antoni byli braćmi, obaj działali w POW, a Antoni był bardziej od Jana zaangażowany w tę działalność. Sądząc po młodym wyglądzie ucznia Ważyńskiego ze zdjęcia członków Suwalskiego Okręgu POW to prawdopodobnie Antoni, młodszy od Jana o 9 lat, na nim występuje. A suwalscy gimnazjaliści, członkowie POW, w większości byli Powstańcami Sejneńskimi, a następnie także żołnierzami wojny polsko-bolszewickiej z lat 1918 – 1920.
Prosimy rodzinę i krewnych o pomoc w odkryciu zasług Antoniego i Jana Ważyńskich w walce o wolność, niepodległość i granice Polski oraz o pomoc w ustaleniu daty śmierci i miejsca pochówku Antoniego Ważyńskiego. Prosimy także o pomoc w ocaleniu od likwidacji wspólnej mogiły Jana Ważyńskiego, jego żony Marii oraz rodziców Jana i Antoniego: Stanisława i Michaliny, z domu Barburskiej.
Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka na podstawie przedstawionych materiałów.
28.04.2025 r.
Mogiła Jana Ważyńskiego, jego żony Marii oraz rodziców Jana i Antoniego: Stanisława i Michaliny, z domu Barburskiej.na cmentarzu parafialnym przy ul. Bakałarzewskiej w Suwałkach:
Pod adresem https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/antoni-wazynski,47757.html znajdujemy:
Antoni Ważyński, Pseudonim: “Stefan”, Data śmierci: 1944-08-02, Rocznik: 1926, Stopień: strzelec. Udział w konspiracji 1939-1944:Szare Szeregi, Oddział: IV Obwód “Grzymała” (Ochota) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej, Szlak bojowy: Ochota – Pęcice, Miejsce (okoliczności) śmierci:Poległ w Pęcicach, podczas starcia z Niemcami oddziałów AK, wyprowadzonych z Warszawy w kierunku Lasów Sękocińskich przez komendanta IV Obwodu ppłk. “Grzymałę” (Mieczysław Sokołowski). Czy poległy Powstaniec Warszawski Był synem urodzonego w Suwałkach w 1904 r. Antoniego Ważyńskiego, Powstańca Sejneńskiego? Prosimy o pomoc w odpowiedzi na to pytanie. Na cmentarzach warszawskich nie została znaleziona mogiła Antoniego Ważyńskiego z Suwałk.
W pozycji (por. https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/palestra/1956-numer-2/palestra-r1956-t-n2-s56-65.pdf)o tytule Wyniki wyborów do władz adwokatury. Palestra nr 2, 56-65, 1956, s. 61 znajdujemy adwokata Antoniego Ważyńskiego, wymienionego jako członka Rady Adwokackiej w Olsztynie. Antoni Ważyński w 1982 r. był autorem opracowania: ,,Izba olsztyńska”, Palestra 26/6-7(294-295), 122-123, 1982 (por. https://bazhum.muzhp.pl/media/texts/palestra/1982-tom-26-numer-6-7294-295/palestra-r1982-t26-n6_7294_295-s122-123.pdf). Poszukiwania mogiły Antoniego Ważyńskiego prowadzą nas zatem do cmentarzy w Olsztynie. Niestety wyszukiwarki czterech cmentarzy Olsztyna nie wskazały żadnej mogiły z nazwiskiem Ważyński. Prosimy o pomoc w ustaleniu daty śmierci (po 1982 r.) oraz miejsca pochówku Antoniego Ważyńskiego, prawnika z Suwałk.
Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka na podstawie wskazanych źródeł.