Antoni Lipski urodził się 13 czerwca 1895 r. w miejscowości Carycyn, położoną nad rzeką Wołgą w Rosji. Był synem Wiktora i Jadwigi, z domu Zarzyckiej. Wiktor Lipski, z wykształcenia inżynier budowy kolei, pracował przez długi czas na wschodnich obszarach imperium rosyjskiego. Antoni uczęszczał do szkół w Warszawie, Władywostoku, Chabarowsku, a siódmą, ostatnią klasę szkoły realnej ukończył w Saratowie. W 1914 r. został studentem Politechniki w Petersburgu. Po wybuchu pierwszej wojny światowej wstąpił ochotniczo na służbę w 2 pułku lejb-ułanów Kurlandskich. Za męstwo na froncie wielokrotnie został odznaczony Krzyżem oraz Medalem Świętego Jerzego. Bezpośrednio z frontu 1 października 1915 r. skierowano go na roczny kurs do oficerskiej szkoły kawalerii w Elisawetgradzie. Po ukończeniu kursu, od 1 października 1916 r., Antoni Lipski zgłosił się na służbę w Dywizjonie Ułanów Polskich, przekształconego następnie w Pułku Ułanów Polskich, od jesieni 1917 r. wcielonego do I Korpusu Polskiego gen. Dowbór-Muśnickiego. Był podporucznikiem, dowódcą plutonu, następnie adiutantem dowódcy pułku, gen. Bolesława Mościckiego (niedługo przed śmiercią generała). Po rozformowaniu I Korpusu, z rozkazu pułkownika Lisa-Kuli, pełnił na terenie rewolucyjnej już Rosji funkcję zwiadowcy. Od września 1918 r. Antoni Lipski przebywał w Warszawie, brał udział w rozbrajaniu kawalerii niemieckiej, a 15 grudnia 1918 r. jako żołnierz 1 pułku ułanów Krechowieckich udał się do zagrożonego przez Ukraińców Przemyśla. Od lutego 1919 r. Antoni Lipski przebywał na Suwalszczyźnie i Sejneńszczyźnie tworząc szwadron jazdy, który w sierpniu 1919 r. w znaczący sposób przyczynił się do pomyślnego zakończenia Powstania Sejneńskiego. Od grudnia 1919 r. do grudnia 1920 r., jako dowódca 4 szwadronu 1 pułku ułanów, przebył cały szlak bojowy wojny polsko-bolszewickiej. Został czterokrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari. Wniosek o to odznaczenie był formułowany przez dowódców dwukrotnie: za czyn wojenny porucznika Antoniego Lipskiego z 27 kwietnia 1920 r. oraz za inny czyn wojenny z 1 czerwca 1920 r.
W 1922 r. Antoni Lipski, na własną prośbę, przeszedł z wojska do rezerwy. Jednak powrócił do ułańskiej służby w 1924 r., a w 1935 r., w stopniu rotmistrza, przeszedł w stan spoczynku. Zamieszkał w Konstancinie pod Warszawą, w willi o nazwie ,,Nasz Dworek”. Żoną Antoniego Lipskiego była Jadwiga, z domu Komierowska. Małżeństwo miało syna Wojciecha, urodzonego 14 lipca 1930 r.
Opracowała Irena Kasperowicz-Ruka na podstawie życiorysu, napisanego własnoręcznie przez Antoniego Lipskiego (por. I.482.90-8504, VM oraz https://wbh.wp.mil.pl/pdfviewer/?f=/c/scans/VM/I.482.90-8504.pdf)
Fotografia: Święto narodowe w Sejnach, pluton konny por. Lipskiego przed pałacem biskupim. Sejny 21 IX 1919, fot. I. Piwowarski;
Fotografia: Komenda Okręgu Suwalskiego POW – Dowództwa Obrony Kresów Ziemi Suwalskiej, Suwałki wrzesień 1919 rok. W środku ppor. Adam Rudnicki ps. „Szczerba” – komendant okręgu. Stoją od lewej: pchor. Leonard Zarzycki ps. „Krnąbrny”, NN, pchor. Piotr Łankiewicz ps. „Piotrowski”, pchor. Adam Alexandrowicz ps. „Szczur” [?], pchor. Ignacy Dobrzyński ps. „Świerszcz” – adiutant komendanta okręgu, NN, Aleksandra Niedzielska, Wanda Szafirówna ps. „Karska” [?], pchor. Franciszek Juszczyk ps. „Lech”, ppor. Antoni Lipski, NN, pchor. Józef Rosiński. Suwałki 6 X 1919, fot. Henoch Bernsztein
Lipski Antoni (1895 – )
05.05.2025
Antoni Lipski zawarł związek małżeński z Teresą Jadwigą Komierowską w dn. 21.10.1923r. w Warszawie (akt 622/1923 Parafia Wszystkich Świętych Warszawa, https://metryki.genealodzy.pl/index.php?op=pg&id=1&se=&sy=347&kt=1&plik=622.jpg&x=202&y=169&zoom=1 ). Na stronie www.szukajwarchiwach są dokumenty „Lipski Antoni – rotmistrz w stanie spoczynku, kontraktowy kontroler ruchu drogowego w Urzędzie Wojewódzkim. Uczestnik wojny polsko – rosyjskiej 1935-1937” – sygn. 21/100/0/4.3/22935 Archiwum Państwowe w Kielcach, jednakże brak skanów.
W Archiwum w Bad Arolsen znajduje się pismo, wysłane w 1960r. przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża w Genewie – agencja poszukiwań jeńców wojennych do Międzynarodowej Służby Poszukiwawczej w Arolsen, dotyczące poszukiwań Antoniego Lipskiego na wniosek jego syna Wojciecha, zamieszkałego w Zakopanem. W piśmie widnieje informacja, iż Antoni Lipski przebywał na terenie Niemiec od 1939r. Skoro rodzina nie miała żadnych wieści od niego aż do 1960r., najprawdopodobniej oznacza to, iż zginął w czasie wojny.
Wprawdzie na stronie https://augustow.org/wp-content/uploads/2015/06/Powstanie-Sejnenskie-gotowe-low-res.pdf widnieje informacja, iż prawdopodobnie zmarł w 1944r. w Zakrzówku, jednakże nie podano żadnego źródła tej informacji. Na cmentarzu w Zakrzówku (pow. Kraśnicki, woj. lubelskie) znajduje się grób Antoniego Lipskiego, który zginął w czasie wojny w 1944r., ale brak informacji, by go połączyć z Antonim Lipskim ur. w 1895r.
W opracowaniu „Dziennik czynności gen. Władysława Andersa 1941-1945” (https://dlibra.tu.koszalin.pl/Content/1259/1998_DCW.pdf str. 145) również widnieje nazwisko rotmistrza Antoniego Lipskiego – jako dowódcy 29 komp. samoch. san. (pozadywizyjne oddziały służb 2 Korpusu) wg danych na 30.09.1944r., jednakże brak informacji, by w 100% połączyć tę osobę z „naszym” Antonim Lipskim.
W wyszukiwarce osób, które wyemigrowały do Argentyny (https://cemla.com/buscador/ ) , widnieje również Antoni Lipski urodzony w Carycynie, inżynier, żonaty, który 27.02.1949r. na statku Cordoba przybył do Argentyny z Southampton w W. Brytanii, jednakże podany wiek to 33 lata, a więc rok urodzenia byłby 1916 – czyli nie pasuje do Antoniego powstańca sejneńskiego.
Opracowała Katarzyna Eshun na podstawie wskazanych źródeł.